Zoekhulp voor de Baken

Overzicht van 'LOODJES' welke gebruikt zijn in de scheepvaart met een mogelijke (belasting)functie:
BAKEN-,TONNEN-, VUUR-, HAVEN-, LANTAARN-, SLUIS-, KANAAL- of TOL-GELD
Indeling;
1.De Suyderzeese Vuurbakens en Muiden
2. West - Friesland
3. Friesland
4. Overijssel / Drenthe? / Groningen?
5. Holland; De 'Binnen Dunen' route, alternatieve route, na Dordrecht
6. Staats- / Bataafs- / Noord-Brabant
7. Zeeland

*Bakens rond de Zuiderzee en Muiden*
*De Suyderzeese Vuurbakens*
Voorbeeld afbeelding	Type / link	Korte omschrijving
	SA 1701	Afslagen in lood. Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van Amsterdam
	SA 1702	Afslag in zilver. Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van Amsterdam
	SA 1714	Zilveren herdenkingspenning uit 1714 van de eerste steenlegging bij Durgerdam. Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van Amsterdam
	SA	Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van Amsterdam
	SB	Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van Haarlem
	SC	Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van; Medemblik? (stadswapen met paal) Muiden? (burcht / toren) Monnikendam? (monnik)
	SD	Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van Enkhuizen (drie haringen)
	SE	Drie vuurtorens Leeuw / waarboven stadswapen van Hoorn (hoorntje)
	SF	Drie vuurtorens Leeuw / staande leeuw n.l. (mogelijk bedoeld als stadswapen van Zaandam)(
	SI	Drie vuurtorens Leeuw / wapen van Edam (stier)
	SG	Drie vuurtorens Leeuw waarboven bloem "{-*" / ster "⋆"
	SH	Drie vuurtorens Leeuw HOLLAND
	SV varianten	Varianten van de Suyderzeese Vuurbakens penningen
*Muiden*
	MA	Schip tussen twee torens (bakens), vierkant
	MB	Schip tussen twee torens (bakens), gedetailleerd
	MC	Schip tussen twee torens (bakens), gestileerd
	MD	Schip tussen twee torens (bakens), sterk gestileerd

*West - Friesland*
	WA	Groot Tonnelood Enkhuizen Detailverschil Groot en Klein Tonnelood Pelsdonk 035
	WB	Klein Tonnelood Enkhuizen Detailverschil Groot en Klein Tonnelood Pelsdonk 034
	WC	Loodje met letter " H " Jaartal ter weerszijden van het wapen van Enkhuizen waaronder " H "
	WD	Lantaarnlood (ook Havenlood of Paalkistpenning genoemd) Enkhuizen. Twee cijferig jaartal, m.u.v. 1900 Artikel over deze loodjes in Detector Magazine 112, september 2010, pagina 19 Pelsdonk 036
2x	WE	Vierkant loodje met hierop afgebeeld het stadswapen van Edam een stier waarboven drie sterren en waaronder het jaartal. Het laatste cijfer van het jaartal (meestal) separaat ingeslagen. In de eerste jaren is de stier rudimentair naar links lopend afgebeeld. Vanaf ca. 1730 is de stier naar rechts afgebeeld.
	WF	Havenloodje Medemblik, eenvoudig stadswapen boven jaartal
	WG	Havenloodje Medemblik, jaartal gescheiden door wapen, MEDEMBLIK No ... Ø ± 49 mm.
	WH	Monnickendam Enkelzijdig rond lood met een door het stadswapen (de Monnik met knuppel over zijn schouder) gescheiden jaartal.
	WI was QL	Bovenkarspel Boom met zijtakken waarin en omheen 'sterren', waaronder het jaartal Pelsdonk 410, 411, 412.
	WJ was FK	HORS / HORƧ 17÷ (72:73 en 73:74)
	WK was DT	Bakenloden van Alkmaar voor de bebakening het Alkmaarder- of Langemeer? Kasteel / Burcht waaronder jaartal of letters
Nog nader te onderzoeken
	QH was DH	PW / jaartal en / of nummer

*Friesland*
	FA	Driehoekig lood met wapen van Harlingen A - K waaronder jaartal
	FB	Rond, Ø +/- 23 mm met wapen van Harlingen A - K waaronder jaartal
	FC	Rond, Ø +/- 29 mm met wapen van Harlingen A - K waaronder jaartal
	FD	Rond, Ø +/- 38 mm met T stadswapen van Harlingen C / H jaartal M Rond, Ø +/- 42 mm met B - I stadswapen van Harlingen D / H M , jaartal
	FE	Rond, Ø +/- 32,5 - 40 mm met C Z stadswapen van Harlingen H M , jaartal
	FH	I O stads wapen Harlingen VD W Onder het stadswapen 1808 in een kader
	FI	Kanaalgeld te Irnsum voldaan, achthoekig Ø 45 mm
	FJ	Kanaalgeld te Terhorne voldaan, achthoekig

Overijssel / Drenthe? / Groningen? nog nader te onderzoeken
	OS was DS	De vuren van Krachenburg stonden bij de ingang van het Zwarte Water wat verderop overging in het Zwolsche Diep Zwolsche Diep(?) Z D waaronder jaartal Getal(len) of waarde(s) in St.
	OM	Musselkanaal / Veendam ? M V waaronder jaartal. Soms geklopt met cijfer(s)
Nog nader te onderzoeken
	DK	W:S: -------- jaartal in kader

Holland:
De 'Binnen Dunen' route, alternatieve route, na Dordrecht

Dordrecht had een zeer belangrijke positie door het verkregen stapelrecht. Het was ook de belangrijkste stad vanuit het zuiden naar het noorden en het begin van de ‘binnen dunen’ route, oftewel de veilige route binnendoor. Deze verplichte handelsroute verbond al vanaf de dertiende eeuw de Maas met het IJ en hiermee de zuidelijke markten, zoals Brugge en Dordrecht met de handelcentra in het noorden zoals Gouda, Haarlem en Amsterdam. Het Hollandse deel bestond uit de Merwede, de Noord, de Hollandse IJssel, de Gouwe, de Oude Rijn, de Heimanswetering, de Woudwetering, het Braassemermeer, de Oudewetering en het Leidse Meer.

Iedere stad langs deze route kon goed geld verdienen door tol te heffen over de schepen die langs voeren. Gouda bezat een belangrijk sluizencomplex waarvoor tol kon worden geheven, iets wat de stad en de Graven van Holland veel geld opbracht.
Niet iedereen was te spreken over deze dure tolheffingen bij de ‘Binnen Dunen’ route. Er werd al vanaf de dertiende eeuw geprobeerd deze ‘verplichte’ route te omzeilen door alternatieve routes te kiezen. Omdat Holland vol met waterwegen lag was het geen probleem een andere route te vinden. Dit werd ook nog gestimuleerd door steden welke aan deze alternatieve routes lagen, zoals Delft, die ook graag hun inkomsten door het scheepvaart verkeer aan wilden vullen. Het was een optie om vanuit het zuiden via de Schiedamse Schie naar de Delftse Vliet te varen en vandaar richting Leiden. Een eeuw later konden de schippers ook de Rotterdamse-, de Delftse- en de Delfthavense Schie gebruiken. Dat dit zeer tegen de zin van de steden Gouda en Dordrecht en de Graven van Holland was is begrijpelijk. Zij probeerden het de schippers zo moeilijk mogelijk te maken door dammen aan te leggen, zoals de dam bij Delft en een dam in de Vliet tussen Leiden en Delft (Leidschendam).

'Binnen Dunen' route

Spaarndam RijnLand

R L loodjes van het Hoogheemraadschap Rijnland

Haarlem

Wapen van de stad Haarlem en ingeslagen letter
Laatste twee cijfers van het jaartal

Pelsdonk 042

Wapen van de stad Haarlem
Volledig jaartal en ingeslagen letter(s) en / of cijfer voor de waarde in Stuivers

Pelsdonk 043

Leiden

Wapen van de stad Leiden waaronder het jaartal

2 / 3 wapens Alphen - Oudshoorn - ?

twee wapens: zespuntige ster + 3 hoorntjes aan lint,
laatste cijfer(s) van het jaartal en de waarde "8 of 4" ingeslagen.

twee wapens: achtpuntige ster + 3 hoorntjes aan lint, 8 ingestempeld
twee wapens: achtpuntige ster + 3 hoorntjes aan lint, onleesbare instempeling
twee wapens: achtpuntige ster + 3 hoorntjes aan lint, (waarde) S
Volledig jaartal ingeslagen

Pelsdonk 160

twee wapens: zespuntige ster + 3 hoorntjes aan lint, boven de twee wapens
een tot op heden onbekend wapen, gelijkend op drie "paddestoelen" op een "kruiwagen?"
Groot getal ingeslagen voor 17...

Pelsdonk 161 + 162

twee wapens, waaronder, gescheiden door een horizontale balk, het jaartal.
Wapens van links naar rechts: ster; drie hoorntjes; kruis?

Pelsdonk 414 + 415

rechthoekig loodje met de drie wapens, ster; drie hoorntjes; kruis?
Daaronder het volledige jaartal

Pelsdonk 210

De alternatieve route

Familie wapen van der Does als heren van Noordwijk

Gekroond familiewapen van de familie van der Does als heren van Noordwijk
Jaartal boven kroon geklopt
Waarde "6" en "S" rechts van de kroon
Waarde "12" en "S" links van de kroon

detail (familie)wapen

1711 - 12 - S(tuivers)
(Familie)wapen met een springende éénhoorn in het linker veld,
rechter veld "kersen"? / "maantjes" van de familie van Wassenaer en een aambeeld???

Nog nader te onderzoeken

HZ

oude type
was CQC

mogelijk Zevenhuizen

• Z • H / • • • / 1758
• Z • H / • • • • / 1760
Z H / 1764
×Z×H× / 1765
Z • H / • • • / 177?

Jaartal
---------
A | .. (waarde)

Na Dordrecht

de Kil(le) / Dordtsche Kil

HK

oude type
DM

Leeuw naar links (b. met zwaard en pijlenbundel) = wapen Staten Generaal
_* *_* of K

jaartal
6 / 12 / 18 / 24 S

na 1830 waarde in Centen

HK

oude type
DM

K

60 C

1837

HK
variant?

K
-------
1780

De Mijl

HE

oude type's
ZM - DN

Éenhoorn (paard / ezel / muildier?) naar rechts
M jaartal waaronder .. ST

Vanaf 1832 wordt de waarde weergegeven in .. C (enten)

Strijen-Sas

HF

oude type's
ZC - ZA

SAS / waarde / jaartal

SAS / jaartal / 6 - 12 - 18 of 24 (stuivers)
Gekroond wapenschild, van boven gescheiden met links en rechts een leeuw
(wapen van Willem IV 1711 - 1751 en Willem V 1751 - 1795)

HG

oude type
ZE

SAS / waarde / 6 of 18 ST

Pelsdonk 320

HI

oude type
DI

waarde in centen / S.S. (Strijen Sas) / jaartal

90C^T, 60C^T, 30C^T / S.S. / jaartal

HaringVliet

HV

oude type
was QI

Staande leeuw naar links
H V HaringVliet(?) / jaartal / 24

Pelsdonk 312

Enkelzijdig
H V HaringVliet(?) / 1830 / 24

Brielle

2x 2x

dubbel gedeeld wapen met paal waarboven jaartal
waaronder •R•M• (kan soms gelezen worden als •B•M•)
In het midden van een effen veld het wapen van Brielle tussen de letters Y en C.

.*. / 24:ST / .*.

Pelsdonk 031

klein dubbel gedeeld wapen met paal waaronder 1756 (groot weergegeven)
waaronder M .

.*. / 24:ST / .*.
Vierkante penning van 24 x 24 mm.

klein dubbel gedeeld wapen met paal waaronder het jaartal (groot weergegeven)
waaronder M .

.*. / 24:ST / .*.

Pelsdonk 032

springend paard naar rechts.

M (vergelijkbaar met het type M op de andere Brielse / Dordtse loodjes) /
17.7 / ϩ (retrograde S) 24
Vierkante penning van 28 x 28 mm.

ZS
Oude type
was CQ

Voor de betonning van Bieningen aan 't Spui_▲^▼_▲ (3 driehoeken) meestal binnen een parelrand
Jaartal waaronder 2, 6 of 10
* De oorspronkelijke toewijzing aan Zeeland is bij nader inzien niet terecht, (Zuid)-Holland is juist;

*Staats- / Bataafs- / Noord-Brabant*
MoerDijk
	BMa Oude type was ZH	Wapen Prins Willem V MD, jaartal, 2, 4, 6 of 24 Pelsdonk 315.
Tijdens de Franse bezetting stond het wapen van Prins Willem V niet op de loodjes:	BMb Oude type was ZH	>1794 Nederlandse Leeuw MD, jaartal, 2, 4, 6, 8 of 24
	BMc Oude type was ZI	Zeer primitief (mans)figuuur - fabeldier MD - jaartal - waarde 4 of 6 of 16 stuivers(?)
	BMd Oude type was ZK	MD / jaartal / 4 of 6 ST (waarde in STuivers) Pelsdonk 316 + 317.
Na 1830 de waarde in Centen	BMe Oude type was ZL	20 of 30 C / M.D. / jaartal (waarde in Centen)
Liesche (Adelijse) Gors
Tijdens de Franse bezetting stond het wapen van Prins Willem V niet op de loodjes: 3x 2x Na de Franse bezetting zijn de loodjes enkelzijdig: Na 1830 de waarde in Centen	BL Oude type was DE en DF en BL	Wapen Prins Willem V / L.G. jaartal, 4 of 6 of 10, ST L.G. / jaartal / 4 Klimmende leeuw (of ander figuur) Voorzijde : L zeeton G (C) binnen stippelrand Keerzijde : \| - jaartal - waarde, binnen stippelrand Referentie: Pelsdonk 314. L. G. jaartal, waarboven ingestempeld " 20 " C ^T
Willemstad VZ: Wapenschild Willem III van Oranje (met omschrift "HONI SOIT QUI MAL Y PENSE")
	BA Oude type was ZSa + DL	^aa) 6 St / W·W / jaar ^a) WW / 6 ST / jaar ^b)WW / 12 ST / jaar Pelsdonk 324
VZ: samengesteld wapen van Willemstad, leeuw naar links in gekroond wapen waaronder ⁺₊⁺
a b d:	BB Oude type was ZS	^a) WW / 6 ST / jaar ^b)WW / 12 ST / jaar ^c)WW / 12 ST / jaar^d)WW / jaar / 12 ^e)WW / jaar / 18 ^f)WW / jaar / 24 Pelsdonk 158
2x	BC Oude type was ZT	Wapen met leeuw naar links waaronder ⁺₊⁺ W S / jaartal / waarde Pelsdonk 159
PrinceLand
	BP	a) P:L, jaartal, 4 of 8 of 12. Pelsdonk 318 b) 40 of 60 C^T, P:L Pelsdonk 319
Nog nader te onderzoeken
	QB Oude type was FF	A * K, 6 ST, jaartal Aalskreek Klundert?

ZEELAND
	ZS Oude type was CQ	Voor de betonning van Bieningen aan 't Spui_▲^▼_▲ (3 driehoeken) meestal binnen een parelrand Jaartal waaronder 2, 6 of 10 * De toewijzing aan Zeeland is bij nader inzien niet terecht, (Zuid)-Holland is juist;
	ZF	ZYP, ingestempeld jaartal
	ZP Oude type was DH	Lood voor de bebakening van de Ooster Schelde? PW, PWV, na 1818 PWDV / 12, 8, ST Vanaf 1830: 40 C^T of 60 C^T / P.W.D.V. / jaartal
	ZO	Het Sloe &c&c waarde jaartal / jaartal waarde Het Sloe is het voormalig vaarwater tussen Walcheren en Zuid Beveland Pelsdonk 313
	ZN	De Tonne van de Kloot 1793 4.G.^LPelsdonk S541
b	ZH Oude type was DJ b	Mogelijk voor de Wester- Hont(e) Schelde Jaar / waarde / WH of W H / waarde / jaar Pelsdonk 321 + 322 waarde in centen / WH of W H jaar
Nog nader te onderzoeken
.	ZG	SMA / IPH
	ZR	S Z 1746 / 15 STU Pelsdonk 130

*Diversen* / *Overigen (vooralsnog onbekend)*
	WCb	Vermoedelijk een penning van de gemeente Lith (N.Br.) Havenlood of Paalkistpenning Enkhuizen Volledig jaartal tussen dikke punten
	QM	Loden met alleen een jaartal zullen eerder als merkloden gezien moeten worden. Jaartal waaronder letter(s) Jaartal waarboven waarde Jaartal / waarde Pelsdonk 325
	QF	3 dwarsbalken + wassende maan? (wapen Ameland) - 1777 - 109 Op Ebay wordt een vergelijkbaar exemplaar aangeboden met de omschrijving; "Hop or maybe communion lead token Vz: dated 1719 - Kz: "TC" & "WW". 5.97g max. 24.5mm" Gevonden op Schokland, 25 mm, Muntenbodemvondsten.nl
Download hier een overzicht van de Baken - Loodjes (pdf) Voor het zoeken van andere loodjes op plaats-naam of afbeelding klik op de tekst. Typering volgens afbeelding(s)nummering Pelsdonk 'Pennincxkens van Loode' ↔ Kussendrager (www.loodjes.nl)