![]() |
...Deventer / Daventriæ
Vergroot de kaart door er op te klikken
Bracteaten, Holpenningen of
"Braemschen" van Deventer
In het boek "De vorstelijke en de stedelijke Muntslag te Deventer"
schrijft dhr J. Fortuyn Droogleever hierover op pagina 10 het volgende:
De oudste munten van Deventer zijn zonder twijfel de zgn. bracteaten. Dit zijn
eenzijdig geslagen, primitieve koperen muntjes, die in de XVde eeuw (en ook
wel eerder)
in vele steden werden geslagen (AK; bekend zijn Arnhem,
Deventer en Nijmegen).
In Deventer noemde men ze "braemschen", welk woord is
afgeleid van Brabantse penningen.
Zij werden als pasmunt uitgegeven en hadden een waarde van 1/8 plak of 1/64
stuiver.
Deze muntjes zijn dermate primitief van uitvoering, dat ik me nauwelijks kan
voorstellen dat ze door het goed geoutilleerde muntatelier te Deventer, dat in
de XVde eeuw fraai ontworpen en voortreffelijk vervaardigde munten sloeg, zijn
aangemaakt.
De braemschen lijken eerder het werk van een ongeschoolde metaalbewerker, maar
ze zijn in grote aantallen geslagen en in elk geval door de stedelijke
regering uitgegeven,
door middel van de kerkmeester.
In het Deventer Buurtspraakboek van 1492 vinden we vermeld dat:
"Scepenen ende Rait doen allen en eynen eygeliken wetten dat sije myt
oeren meenthen averkomen seynt nye braemschen te doen slaen daer van die VIII
gelden sullen eene nye plak. (.)
Ende wye die braemschen hebben wil die kome
bey dye kerkmeysters. (.) Ende voortan sullen alle oelde braemschen afwesen
ende te nyet seyn voor gheen waarde te boeren".
(uit: Boick der
Buyrspraiken, anno MCXCII domenica post conv. Paili public. Gemeentelijke
archiefdienst Deventer (G.A.D.) Middeleeuws archief 135. fol. 93).
Hieruit volgt dus dat ook vóór 1492 braemschen in Deventer in omloop waren,
die toen ongeldig werden verklaard.
Het is tot op heden nog niet gelukt om braemschen van vóór en ná 1492 te
scheiden.
P.O. van der Chijs XI Munten van Deventer
Referentie |
|
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
P.C. | D.01 | D.02 | D.03 | D.04 | D.05 | D.06 | D.07 |
VdCh. | - | - | - | - | - | XI.10 | - |
FD. | - | - | - | - | - | - | - |
Referentie |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
P.C. | D.08 | D.09 | D.10 | D.11 | D.12 | D.13 | D.14 |
VdCh. | - | - | XI.9/12/13 | - | - | - | |
FD. | - | - | 8 | - | - | - | |
Referentie |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
P.C. | D.15 | D.16 | D.17 | D.18 | D.19 | D.20 | D.21 |
VdCh. | - | XI.14 | - | - | - | - | - |
FD. | - | 9 | - | - | - | - | - |
Referentie |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
P.C. | D.22 | D.23 | D.24 | D.25 | D.26 | D.27 | D.28 |
VdCh. | - | XI.11 | - | - | - | XI.8 | - |
FD. | - | 5/6 | - | - | - | 3/4 | - |
Referentie |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
P.C. | D.29 | D.30 | D.31 | D.32 | D.33 | D.34 | |
VdCh. | - | - | - | - | - | - | |
FD. | - | - | - | - | - | - |
Vondsten uit de Walburgiskerk, Zutphen. Beschreven in het boek 'God, geld en gebeente'. |
||||
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
Diameter mm | 13 | 12 | 13 | 11 |
Massa gr. | 0,502 | 0,127 | 0,349 | 0,278 |
Datering | 1466 - 1478 | < 1500 | 1492 - 1500 | 1492 - 1500 |
Cat. Braemse | 8.6.8.7 | 8.6.8.8 | 8.6.8.16 | 8.6.8.17 |
Vondst nummer |
172.1 | 69.1 | 4.2 | 168.1 |
Referentie P.C. | lijkt op D.08 nieuw type | - nieuw type | lijkt op D.22-23 nieuw type | lijkt op D.24-25 nieuw type? |
Omschrijving van de bracteaten, Hohlphennige of "Braemse" (= Overijsselse benaming). | |
![]() |
Gevonden dichtbij de Oude
Kerk van Barneveld (Gelderland). |
![]() |
Aangeboden op Marktplaats 02-2019 |
![]() |
Aangeboden op Ebay 28-01-2019 |
![]() |
Aangeboden op MP 25-01-2019 |
![]() |
BRAEMSE. Arend binnen gladde rand. Ø 15 mm en 0,17 gram Vermoedelijk gevonden in (de omgeving van) Gelderland. C&P D.07 var. collectie Deve32 |
Afbeelding 3x ware grootte | |
![]() |
BRAEMSE. Arend binnen gladde rand. Ø 13 mm 0,24 gram Gevonden bij Heerde in de buurt van Deventer collectie Deve31 |
![]() |
BRAEMSE. Arend met streperige vleugels binnen gladde rand. Ø 12 mm 0,34 gram vdCh. XI-12, FD 7 collectie Deve01 |
![]() |
BRAEMSE. Arend met het wapen van het Oversticht binnen een gladde rand Ø 16 mm 0,44 gram vdCh. XI-8, FD 3 Gevonden te Deventer collectie Deve02 |
![]() |
BRAEMSE. Arend binnen gladde rand. Ø 11 mm 0,20 gram niet in vdCh., FD 1 Gevonden te Deventer collectie Deve03 |
![]() |
BRAEMSE. Arend, slecht gedetailleerd, binnen gladde rand. Ø 12 mm 0,47 gram niet in vdCh., FD 2 Gevonden te Deventer collectie Deve04 |
|
BRAEMSE. Arend binnen gladde rand. Ø 12 mm 0,24 gram vdCh XI-12, FD 7 Gevonden te Deventer collectie Deve05 |
![]() |
BRAEMSE. Arend met het wapen van het Oversticht Ø 14 mm 0,74 gram Gevonden te Wilp, Tolhuis, 10-09-2003. collectie Deve06 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 13 mm 0,31 gram Gevonden Paex te Deventer, 04-10-2002 collectie Deve07 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 15 mm 0,43 gram Gevonden te Terwolde, 05-11-2000 collectie Deve08 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 14 mm 0,49 gram Gevonden Rielerenk te Deventer, 04-10-2004 collectie Deve09 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 13 mm 0,42 gram Gevonden Rielerenk te Deventer, 16-10-2002 collectie Deve10 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 14 mm 0,48 gram Gevonden Moerakkerstraat te Deventer, 2004 collectie Deve11 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 13 mm 0,30 gram Gevonden Rielerenk te Deventer, 22-11-1999 collectie Deve12 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 16 mm 0,41 gram Gevonden Binnensingel te Deventer, 25-03-2002 collectie Deve13 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 13 mm 0,26 gram Gevonden Rielerenk te Deventer, 14-11-2002 collectie Deve14 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 14 mm 0,25 gram Gevonden te Deventer collectie Deve15 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 15 mm 0,66 gram Gevonden te Deventer collectie Deve16 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 15 mm 0,37 gram Gevonden te Deventer collectie Deve17 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 12 mm 0,30 gram Gevonden te Deventer collectie Deve18 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 18 mm 0,28 gram Gevonden te Deventer collectie Deve19 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 15 mm 0,28 gram Gevonden stort Polstraat te Deventer, 2003 collectie Deve20 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 14 mm 0,22 gram Gevonden Rielerenk te Deventer, 05-03-2000 collectie Deve21 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 13 mm 0,32 gram Gevonden Binnensingel te Deventer collectie Deve22 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 14 mm 0,30 gram Gevonden bij de IJssel te Deventer collectie Deve23 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 13 mm 0,19 gram Gevonden Rielerenk te Deventer, 05-02-2001 collectie Deve24 |
![]() |
BRAEMSE. Ø 13 mm Gevonden in Deventer collectie Deve28 |
![]() |
Holpenning/Bracteat ca. 1492 (of zoals in Overijssel
genoemd "Braemse") met adelaar kop naar rechts en streperige vleugels (VdCh
-) koper 0.27 gram. MPO veiling 05-2012 lot 1175 |
![]() |
Braemse Gewicht 0,47 gram 012019 aangeboden op Ebay |
![]() |
Braemse 012019 aangeboden op Ebay |
Armenpenning (voor turf?)
klik op de afbeelding voor een vergrooting
Vz: * DAVEИ =
* TRIÆ
Kz: DIACOИIA / (turf)mand / 1(7)03
Materiaal koper,
Ø 26 mm.
- Bovenstaande penning is gevonden in Deventer.
In de Waag te Deventer bevindt zich een
stempel voor een vergelijkbare penning van latere datum.
- Een exemplaar, aangeboden in veiling 28 Karel de Geus lot
nr. 1225 heeft de volgende omschrijving:
1703 Armenpenning. Melkkan(!). Omschrift: EC(C)LI DIAC(....)MIA / Tweeregelig
opschrift: DAVEN = TRIÆ
,
Æ 27 met pengat. Primitieve uitvoering. Minard -;
Dirks -.
- Bovenstaande penning werd 19-12-2012 aangeboden bij de firma Schulman
met de volgende omschrijving;
Gevlochten mand met handvaten, hierboven DIA - CONIA (retrograde
N) en onderaan de datering 1703.
kz. DAVEN (retrograde N) / TRIAE en enkele kleine rozetten en versieringen in
het veld. Met doorboring (origineel), zoals veel bij gildepenningen
voorkomt.
We hebben deze leuke penning in mooie kwaliteit niet
aangetroffen bij de gildepenningen van Deventer uit Wittop Koning, de
penning doet echter volkomen als 'gildepenning 'aan.
Nagekomen info, opgevraagd bij het historisch museum
Deventer, geeft aan dat het een zgn. diaconiepenning betreft, het museum
heeft zelf een exemplaar in de collectie.
Men voegt 'ecclesi'toe aan de beschrijving, maar noch ons exemplaar noch dat
van het museum toont dit opschrift.
De penningen zijn duidelijk van dezelfde stempel, de doorboring zit bij
beide in het jaartal, op de keerzijde toont de doorboring zich op een andere
plaats,
hetgeen aangeeft dat er geen vaste stand van de stempels is geweest. Dit
duidt op een oude vervaardiging, waarschijnlijk handslag.
collectie Deve25
De voorzijde van bovenstaande penning staat op pagina 169 afgebeeld
in het boek 'De geschiedenis van het Geld' Handboek Numismatiek.
In de Nationale Numismatische Collectie van het Rijksmuseum bevindt zich ook een exemplaar met de
volgende omschrijving;
Diaconie
van Deventer, loodje dat bij uitdeling recht gaf op turf.
Koperen loodje met gat erin.
Voorzijde: turfmand binnen omschrift.
Keerzijde: opschrift en
cijfer
8 binnen sierrand. Waarschijnlijk betreft dit ook een loodje uit 1703.
Literatuur: Collectie Nederland: Musea, Monumenten en Archeologie.
Identificatie
GP-00489. Besproken op
Loden penningen - Méreaux
FB
Graanpenningen of Koren accijns loden
gevonden in, of toe te schrijven aan Deventer.
(Zie ook de speciale pagina over
graanpenningen) |
|
![]() |
GRAANLOODJE 1627, OVERIJSSEL Accijnslood
voor rogge. Voorzijde: huismerk verdeeld jaartal, FW boven en ROG onder Keerzijde: I verdeeld 74, hoogstwaarschijnlijk de maateenheid Diameter: 22.7 x 21.3 mm Collectie: MvdH Schulman b.v. E-Auction 2, 20-10-2020 lot 3592 Lot 3596 |
![]() |
Voorzijde:
- T. -
16 3Z
-
ROG Keerzijde: twee bolletjes kransen en twee kruisjes van bolletjes Afmeting: - Datering: 1632 Materiaal: lood Vindplaats: Deventer? Verblijfplaats: particuliere collectie Codering: |
![]() |
Voorzijde: ...
-
16
huismerk
34
-
ROG Keerzijde: twee bolletjes kransen en twee kruisjes van bolletjes Afmeting: 22 mm Massa: 6,50 gram Datering: 1634 Materiaal: lood Vindplaats: Deventer Verblijfplaats: particuliere collectie Codering: Deve01 Referentie: Pelsdonk 298, dit exemplaar. Numis 1037137 |
![]() |
Voorzijde:
16
† 31
rOG Keerzijde: door punten gevormde cirkels Afmeting: 20 mm Datering: 1631 Materiaal: lood Vindplaats: Deventer Verblijfplaats: particuliere collectie Referentie: vgl. Pelsdonk 298 |
![]() |
Voorzijde:
.
D S .
-
16
†
(kruis-huismerk)
38
-
.ROG· Keerzijde: 7 I 4 Afmeting: 27 mm Datering: 1638 Materiaal: lood Vindplaats: Deventer (bij de spoorbrug Verblijfplaats: collectie MvdH |
![]() |
Voorzijde:
. F W .
-
16
†
(kruis-huismerk)
27
-
.MOLT· Keerzijde: 7 X 4 Afmeting: 27,7 mm Datering: 1627 Materiaal: lood Vindplaats: De Ruiter veiling 17-03-2020 kavel 1131 Verblijfplaats: particuliere collectie Codering: Deve33 |
![]() |
Voorzijde:
. I G .
-
16
kruis-huismerk
39
-
.MOLT· Keerzijde: 7 X 4 Afmeting: 34 mm Massa: 1,89 gram Datering: 1639 Materiaal: lood Vindplaats: Deventer Verblijfplaats: particuliere collectie Codering: Deve30 |
![]() |
Voorzijde:
I G
-
16
kruis-huismerk
37
-
ROG Keerzijde: door punten gevormde cirkels Afmeting: 20 x 20 mm Datering: 1637 Materiaal: lood Vindplaats: Wesepe (onder Deventer) Verblijfplaats: particuliere collectie Zie ook Muntenbodemvondsten. |
![]() |
Voorzijde:
I G
-
16
kruis-huismerk
37
-
ROG Keerzijde: twee bolletjes kransen en twee kruisjes van bolletjes Afmeting: - / - Datering: 1637 Materiaal: lood Vindplaats: - Verblijfplaats: Speelgoedmuseum Deventer, inv.nr. M1745 |
![]() |
Voorzijde: grote
M
met tussen de benen een
6 Keerzijde: 1596 Afmeting: 19 mm. Verblijfplaats: particuliere collectie Codering: Deve31 |
Armenpenning?
Vz: adelaar met hart op de borst
Kz: gotische G (in spiegelschrift?)
Diameter 23 x 24 mm, gewicht 10,20 gram. Bodemvondst uit Deventer,
Collectie Deve26.
Broodpenning van een
Snijdersgilde
Vz: schaar met ter weerszijde de letters S - G
Kz: DOM (?)
Diameter 26 mm, gewicht 10,38 gram.
Bodemvondst uit Deventer,
Collectie: Deve27
Referentie: Gildepenningen database
PC 67 Dev01,03001
Vz: schaar met ter weerszijde de letters S - G
Kz: I + M / 1648 / O V R
Diameter 28 mm, gewicht ..,.. gram.
Bodemvondst uit Deventer.
Referentie: Gildepenningen database
PC 124 Dev01,03002
Reactie van Chr. Teulings;
Bovenstaande loden zijn zeer waarschijnlijk broodloodjes van een snijdersgilde.
Van de kleermakerspenningen van Deventer WK 1.1 (= Dev01,01xxx) bestaan vier
exemplaren. De oudste gedateerde van de vier is uit
1680.
De naam op één van die penningen zou al in 1615 in Deventer voorkomen.
Van de kleermakerspenningen van Deventer WK 1.2 (= Dev01,02xxx) bestaat slechts
één exemplaar.
Er is dus duidelijk bij de kleermakers van Deventer een penningtraditie.
Overigens staat op de
1636-penning kleermakers en niet snijders!
De scharen die op de Dev01,01-penningen staan hebben redelijke overeenkomsten
met de bovenstaande twee loden penninkjes (Dev01,03).
Gezien het feit dat er in 1648 en daaromtrent al kleermakerspresentiepenningen
in Deventer waren bestaat het vermoeden dat het broodloodjes o.i.d van het gilde
waren.
Dat men op de penningen SG schrijft is mogelijk te verklaren door het feit dat
de wantsnijders (dus zij die per el snijden en verkopen, dus eigenlijk
winkeliers zijn en geen kleermakers) wel eens ondergilde kunnen zijn
binnen het kleermakersgilde en als zodanig zelf met SG tekenen (op een penning).
Armenpenning?
2x
Gevonden op een akker in Deventer, bijvondst duit 1602.
Voor- en keerzijde gelijk.
Diameter 16 mm en 2 mm dik
Gildelood?
Er komen
nogal eens loodjes voor met aan de voorzijde het stadswapen van Deventer.
Aan de ene kant staat de adelaar en aan de andere kant een soort
huismerk bestaande uit een rad en vermoedelijk een sleutel of een
"letter".
De diameter varieert van 23 - 25 mm, dikte ca. 5 mm.
Persoonlijk doet het loodje mij denken aan een 16e, vroeg 17e-eeuws
gildeloodje van Zwolle met huismerk dat ik ken.
Misschien is dit een gildeloodje van Deventer?
Begrafenispenning?
Vz.: schedel met
gekruiste botten en omschrift 'ANNIVERSARIUM' 1686
Kz.: gekruiste botten met vlammen, 'ECCLESI LEODI'.
Diameter ?
Penning ter herinnering aan St. Lambertus (640-705) bisschop van Prinsbisdom
Luik. In de Lambertuskathedraal aldaar (in 1794 verwoest) werden Lambertus'
botten bewaard.
Collectie Speelgoedmuseum Deventer, inv.nr.
M1739
Geefhuispenning?
In de collectie van het Speelgoedmuseum te Deventer, bevindt zich onder
inv.nr.
M1787 deze penning met de volgende omschrijving:
'Penning met op de voorzijde een adelaartje? met gespreide vleugels, N I I
K, met gat'. Diameter ?
Zou het geen
Geefhuispenning voor de Tafels van de Heilige Geest kunnen zijn met op de vz.: Duif met nimbus,
kz.: N H K (?).
Kerkelijke / Communie penning?
In de collectie van het Speelgoedmuseum te Deventer, bevindt zich onder
inv.nr.
M1923 deze penning met de volgende omschrijving:
'Penning
mogelijk gildepenning met op de voorzijde 78 en een object in de vorm van
een reliekhouder, op de keerzijde een beker of kelk met jet jaartal 1578,
mogelijk siersmedengilde?'
Zou dit geen Kerkelijke / Communiepenning kunnen zijn?
![]() |