Sluiten

Begin

...Deventer / Daventriæ


Vergroot de kaart door er op te klikken

Bracteaten, Holpenningen of "Braemschen" van Deventer
In het boek "De vorstelijke en de stedelijke Muntslag te Deventer" schrijft dhr J. Fortuyn Droogleever hierover op pagina 10 het volgende:
De oudste munten van Deventer zijn zonder twijfel de zgn. bracteaten. Dit zijn eenzijdig geslagen, primitieve koperen muntjes, die in de XVde eeuw (en ook wel eerder)
in vele steden werden geslagen (
AK; bekend zijn Arnhem, Deventer en Nijmegen).
In Deventer noemde men ze "braemschen", welk woord is afgeleid van Brabantse penningen. 
Zij werden als pasmunt uitgegeven en hadden een waarde van 1/8 plak of 1/64 stuiver.
Deze muntjes zijn dermate primitief van uitvoering, dat ik me nauwelijks kan voorstellen dat ze door het goed geoutilleerde muntatelier te Deventer, dat in de XVde eeuw fraai ontworpen en voortreffelijk vervaardigde munten sloeg, zijn aangemaakt.
De braemschen lijken eerder het werk van een ongeschoolde metaalbewerker, maar ze zijn in grote aantallen geslagen en in elk geval door de stedelijke regering uitgegeven,
door middel van de kerkmeester.
In het Deventer Buurtspraakboek van 1492 vinden we vermeld dat:
"Scepenen ende Rait doen allen en eynen eygeliken wetten dat sije myt oeren meenthen averkomen seynt nye braemschen te doen slaen daer van die VIII gelden sullen eene nye plak. (.)
Ende wye die braemschen hebben wil die kome bey dye kerkmeysters. (.) Ende voortan sullen alle oelde braemschen afwesen ende te nyet seyn voor gheen waarde te boeren".
(uit: Boick der Buyrspraiken, anno MCXCII domenica post conv. Paili public. Gemeentelijke archiefdienst Deventer (G.A.D.) Middeleeuws archief 135. fol. 93).
  
Hieruit volgt dus dat ook vóór 1492 braemschen in Deventer in omloop waren, die toen ongeldig werden verklaard.
Het is tot op heden nog niet gelukt om braemschen van vóór en ná 1492 te scheiden.


P.O. van der Chijs XI Munten van Deventer

Overzicht van de Deventer Braemschen / Holpenningen

Referentie

P.C. D.01 D.02 D.03 D.04 D.05 D.06 D.07
VdCh. - - - - - XI.10 -
FD. - - - - - - -
Referentie
P.C. D.08 D.09 D.10 D.11 D.12 D.13 D.14
VdCh. -   - XI.9/12/13 - - -
FD. -   - 8 - - -
Referentie
P.C. D.15 D.16 D.17 D.18 D.19 D.20 D.21
VdCh. - XI.14 - - - - -
FD. - 9 - - - - -
Referentie
P.C. D.22 D.23 D.24 D.25 D.26 D.27 D.28
VdCh. - XI.11 - - - XI.8 -
FD. - 5/6 - - - 3/4 -
Referentie  
P.C. D.29 D.30 D.31 D.32 D.33 D.34  
VdCh. - - - - - -  
FD. - - - - - -  

Vondsten uit de Walburgiskerk, Zutphen. Beschreven in het boek 'God, geld en gebeente'.

 
Diameter mm 13 12 13 11
Massa gr. 0,502 0,127 0,349 0,278
Datering 1466 - 1478 < 1500 1492 - 1500 1492 - 1500
Cat. Braemse 8.6.8.7 8.6.8.8 8.6.8.16 8.6.8.17

Vondst nummer

172.1 69.1 4.2 168.1
Referentie P.C. lijkt op D.08 nieuw type  - nieuw type lijkt op D.22-23 nieuw type lijkt op D.24-25 nieuw type?

 
  Omschrijving van de bracteaten, Hohlphennige of "Braemse" (= Overijsselse benaming). 
3x

Gevonden dichtbij de Oude Kerk van Barneveld (Gelderland).
Ø 15 mm
Type D.27
Voorzijde: Enkelkoppige adelaar met de kop naar rechts gewend binnen een gladde rand.
De vleugels wijzen schuin omhoog en hebben zowel links als rechts drie veren zichtbaar. Het lichaam heeft een eenvoudige rechte staart.
Aan weerszijden van de staart poten die schuin tegen het onderlichaam zijn geplaatst en uitmonden in klauwen.
Naast de adelaar is een wapenschild geplaatst met het wapen van het Oversticht, dit wapen is recht op staand geplaatst en bedekt de vleugel slechts een
klein beetje of niet.
Mogelijk zijn de braemschen met een al dan niet schuin geplaatst wapen naast de adelaar de laatste te Deventer geslagen exemplaren.
De aanmunting heeft waarschijnlijk plaats gevonden in de jaren 1500 - 1523.

Aangeboden op Marktplaats 02-2019
Aangeboden op Ebay 28-01-2019
Aangeboden op MP 25-01-2019
2x BRAEMSE.
Arend binnen gladde rand.
Ø 15 mm en 0,17 gram
Vermoedelijk gevonden in (de omgeving van) Gelderland.
C&P D.07 var.
collectie Deve32
Afbeelding 3x ware grootte  
BRAEMSE.
Arend binnen gladde rand.
Ø 13 mm
0,24 gram
Gevonden bij Heerde in de buurt van Deventer
collectie Deve31
BRAEMSE.
Arend met streperige vleugels binnen gladde rand.
Ø 12 mm
0,34 gram
vdCh. XI-12, FD 7
collectie Deve01
BRAEMSE.
Arend met het wapen van het Oversticht binnen een gladde rand
Ø 16 mm
0,44 gram
vdCh. XI-8, FD 3
Gevonden te Deventer
collectie Deve02
BRAEMSE.
Arend binnen gladde rand.
Ø 11 mm
0,20 gram
niet in vdCh., FD 1
Gevonden te Deventer
collectie Deve03
BRAEMSE.
Arend, slecht gedetailleerd, binnen gladde rand.
Ø 12 mm
0,47 gram
niet in vdCh., FD 2
Gevonden te Deventer
collectie Deve04

BRAEMSE.
Arend binnen gladde rand.
Ø 12 mm
0,24 gram
vdCh XI-12, FD 7
Gevonden te Deventer
collectie Deve05
BRAEMSE.
Arend met het wapen van het Oversticht
Ø 14 mm
0,74 gram
Gevonden te Wilp, Tolhuis, 10-09-2003.
collectie Deve06
BRAEMSE.
Ø 13 mm
0,31 gram
Gevonden Paex te Deventer, 04-10-2002
collectie Deve07
BRAEMSE.
Ø 15 mm
0,43 gram
Gevonden te Terwolde, 05-11-2000
collectie Deve08
BRAEMSE.
Ø 14 mm
0,49 gram
Gevonden Rielerenk te Deventer, 04-10-2004
collectie Deve09
BRAEMSE.
Ø 13 mm
0,42 gram
Gevonden Rielerenk te Deventer, 16-10-2002
collectie Deve10
BRAEMSE.
Ø 14 mm
0,48 gram
Gevonden Moerakkerstraat te Deventer, 2004
collectie Deve11
BRAEMSE.
Ø 13 mm
0,30 gram
Gevonden Rielerenk te Deventer, 22-11-1999
collectie Deve12
BRAEMSE.
Ø 16 mm
0,41 gram
Gevonden Binnensingel te Deventer, 25-03-2002
collectie Deve13
BRAEMSE.
Ø 13 mm
0,26 gram
Gevonden Rielerenk te Deventer, 14-11-2002
collectie Deve14
BRAEMSE.
Ø 14 mm
0,25 gram
Gevonden te Deventer
collectie Deve15
BRAEMSE.
Ø 15 mm
0,66 gram
Gevonden te Deventer
collectie Deve16
BRAEMSE.
Ø 15 mm
0,37 gram
Gevonden te Deventer
collectie Deve17
BRAEMSE.
Ø 12 mm
0,30 gram
Gevonden te Deventer
collectie Deve18
BRAEMSE.
Ø 18 mm
0,28 gram
Gevonden te Deventer
collectie Deve19
BRAEMSE.
Ø 15 mm
0,28 gram
Gevonden stort Polstraat te Deventer, 2003
collectie Deve20
BRAEMSE.
Ø 14 mm
0,22 gram
Gevonden Rielerenk te Deventer, 05-03-2000
collectie Deve21
BRAEMSE.
Ø 13 mm
0,32 gram
Gevonden Binnensingel te Deventer
collectie Deve22
BRAEMSE.
Ø 14 mm
0,30 gram
Gevonden bij de IJssel te Deventer
collectie Deve23
BRAEMSE.
Ø 13 mm
0,19 gram
Gevonden Rielerenk te Deventer, 05-02-2001
collectie Deve24
BRAEMSE.
Ø 13 mm
Gevonden in Deventer
collectie Deve28
Holpenning/Bracteat ca. 1492 (of zoals in Overijssel genoemd "Braemse") met adelaar kop naar rechts en streperige vleugels (VdCh -)
koper 0.27 gram. MPO veiling 05-2012 lot 1175
Braemse
Gewicht 0,47 gram
012019 aangeboden op Ebay
Braemse
012019 aangeboden op Ebay



Armenpenning (voor turf?)

klik op de afbeelding voor een vergrooting
Vz:  * DAVEИ =
        * TRIÆ
Kz:    DIACOИIA / (turf)mand / 1(7)03
Materiaal koper, Ø 26 mm.
- Bovenstaande penning is gevonden in Deventer.
In de Waag te Deventer bevindt zich een stempel voor een vergelijkbare penning van latere datum.
- Een exemplaar, aangeboden in veiling 28 Karel de Geus lot nr. 1225 heeft de volgende omschrijving:
1703 Armenpenning. Melkkan(!). Omschrift: EC(C)LI DIAC(....)MIA / Tweeregelig opschrift: DAVEN = TRIÆ , Æ 27 met pengat. Primitieve uitvoering. Minard -; Dirks -.

- Bovenstaande penning werd 19-12-2012 aangeboden bij de firma Schulman met de volgende omschrijving;
Gevlochten mand met handvaten, hierboven DIA - CONIA (retrograde N) en onderaan de datering 1703.
kz. DAVEN (retrograde N) / TRIAE en enkele kleine rozetten en versieringen in het veld. Met doorboring (origineel), zoals veel bij gildepenningen voorkomt.
We hebben deze leuke penning in mooie kwaliteit niet aangetroffen bij de gildepenningen van Deventer uit Wittop Koning, de penning doet echter volkomen als 'gildepenning 'aan.
Nagekomen info, opgevraagd bij het historisch museum Deventer, geeft aan dat het een zgn. diaconiepenning betreft, het museum heeft zelf een exemplaar in de collectie.
Men voegt 'ecclesi'toe aan de beschrijving, maar noch ons exemplaar noch dat van het museum toont dit opschrift.
De penningen zijn duidelijk van dezelfde stempel, de doorboring zit bij beide in het jaartal, op de keerzijde toont de doorboring zich op een andere plaats,
hetgeen aangeeft dat er geen vaste stand van de stempels is geweest. Dit duidt op een oude vervaardiging, waarschijnlijk handslag.
collectie Deve25
De voorzijde van bovenstaande penning staat op pagina 169 afgebeeld in het boek 'De geschiedenis van het Geld' Handboek Numismatiek.

In de Nationale Numismatische Collectie van het Rijksmuseum bevindt zich ook een exemplaar met de volgende omschrijving;
Diaconie van Deventer, loodje dat bij uitdeling recht gaf op turf. Koperen loodje met gat erin.
Voorzijde: turfmand binnen omschrift. Keerzijde: opschrift en
cijfer 8 binnen sierrand. Waarschijnlijk betreft dit ook een loodje uit 1703.
Literatuur: Collectie Nederland: Musea, Monumenten en Archeologie. Identificatie GP-00489. Besproken op Loden penningen - Méreaux FB

 

Graanpenningen of Koren accijns loden gevonden in, of toe te schrijven aan Deventer. (Zie ook de speciale pagina over graanpenningen)
De penningen uit Deventer (datering 1631 t/m 1639) en de historische bron van Zutphen (1717) wijken wat betreft datering af van de ordonnantie die door Staten-Generaal van de Nederlanden in 1605 is uitgevaardigd. Het lijkt er op dat in deze steden na 1605 nog loden penningen als bewijs van de impost op het gemaal werden gebruikt.

2x GRAANLOODJE 1627, OVERIJSSEL Accijnslood voor rogge.
Voorzijde: huismerk verdeeld jaartal, FW boven en ROG onder
Keerzijde: I verdeeld 74, hoogstwaarschijnlijk de maateenheid
Diameter: 22.7 x 21.3 mm

Collectie: MvdH
Schulman b.v. E-Auction 2, 20-10-2020 lot 3592 Lot 3596
Voorzijde: - T. - 16 3Z - ROG
Keerzijde: twee bolletjes kransen en twee kruisjes van bolletjes

Afmeting: -
Datering: 1632
Materiaal: lood
Vindplaats: Deventer?
Verblijfplaats: particuliere collectie
Codering:
Voorzijde: ... - 16 huismerk 34 - ROG
Keerzijde: twee bolletjes kransen en twee kruisjes van bolletjes

Afmeting: 22 mm
Massa: 6,50 gram
Datering: 1634
Materiaal: lood
Vindplaats: Deventer
Verblijfplaats: particuliere collectie
Codering: Deve01

Referentie: Pelsdonk 298, dit exemplaar. Numis 1037137
2x Voorzijde: 16 31 rOG
Keerzijde: door punten gevormde cirkels

Afmeting: 20 mm
Datering: 1631
Materiaal: lood
Vindplaats: Deventer
Verblijfplaats: particuliere collectie

Referentie: vgl. Pelsdonk 298
2x Voorzijde:  . D S . - 16 (kruis-huismerk) 38 - .RO
Keerzijde:
7 I 4
Afmeting: 27 mm
Datering: 1638
Materiaal: lood
Vindplaats: Deventer (bij de spoorbrug
Verblijfplaats: collectie MvdH
2x Voorzijde:  . F W . - 16 (kruis-huismerk) 27 - .MOLT·
Keerzijde:
7 X 4
Afmeting: 27,7 mm
Datering: 1627
Materiaal: lood
Vindplaats: De Ruiter veiling 17-03-2020 kavel 1131
Verblijfplaats: particuliere collectie
Codering: Deve33
Voorzijde:  . I G . - 16 kruis-huismerk 39 - .MOLT·
Keerzijde:
7 X 4
Afmeting: 34 mm
Massa: 1,89 gram
Datering: 1639
Materiaal: lood
Vindplaats: Deventer
Verblijfplaats: particuliere collectie
Codering: Deve30
2x Voorzijde: I G - 16 kruis-huismerk 37 - ROG
Keerzijde: door punten gevormde cirkels

Afmeting: 20 x 20 mm
Datering: 1637
Materiaal: lood
Vindplaats: Wesepe (onder Deventer)
Verblijfplaats: particuliere collectie
Zie ook Muntenbodemvondsten.
Voorzijde: I G - 16 kruis-huismerk 37 - ROG
Keerzijde: twee bolletjes kransen en twee kruisjes van bolletjes

Afmeting: - / -
Datering: 1637
Materiaal: lood
Vindplaats: -
Verblijfplaats:
Speelgoedmuseum Deventer, inv.nr. M1745
2x Voorzijde: grote M met tussen de benen een 6
Keerzijde:
1596
Afmeting: 19 mm.
Verblijfplaats: particuliere collectie
Codering: Deve31




Armenpenning?

Vz: adelaar met hart op de borst
Kz: gotische G (in spiegelschrift?)
Diameter 23 x 24 mm, gewicht 10,20 gram. Bodemvondst uit Deventer, Collectie Deve26.


Broodpenning van een Snijdersgilde
 
Vz: schaar met ter weerszijde de letters S - G
Kz: DOM (?)
Diameter 26 mm, gewicht 10,38 gram.
Bodemvondst uit Deventer,
Collectie: Deve27
Referentie: Gildepenningen database
PC 67 Dev01,03001

Vz: schaar met ter weerszijde de letters S - G
Kz: I + M / 1648 / O V R
Diameter 28 mm, gewicht ..,.. gram.
Bodemvondst uit Deventer.
Referentie: Gildepenningen database
PC 124 Dev01,03002

Reactie van Chr. Teulings;
Bovenstaande loden zijn zeer waarschijnlijk broodloodjes van een snijdersgilde.
Van de kleermakerspenningen van Deventer WK 1.1 (= Dev01,01xxx) bestaan vier exemplaren.  De oudste gedateerde van de vier is uit 1680.
De naam op één van die penningen zou al in 1615 in Deventer voorkomen.
Van de kleermakerspenningen van Deventer WK 1.2 (= Dev01,02xxx) bestaat slechts één exemplaar.
Er is dus duidelijk bij de kleermakers van Deventer een penningtraditie. Overigens staat op de 1636-penning kleermakers en niet snijders!
De scharen die op de Dev01,01-penningen staan hebben redelijke overeenkomsten met de bovenstaande twee loden penninkjes (Dev01,03).
Gezien het feit dat er in 1648 en daaromtrent al kleermakerspresentiepenningen in Deventer waren bestaat het vermoeden dat het broodloodjes o.i.d van het gilde waren.
Dat men op de penningen SG schrijft is mogelijk te verklaren door het feit dat de wantsnijders (dus zij die per el snijden en verkopen, dus eigenlijk winkeliers zijn en geen kleermakers) wel eens ondergilde kunnen zijn binnen het kleermakersgilde en als zodanig zelf met SG tekenen (op een penning).


Armenpenning?
2x
Gevonden op een akker in Deventer, bijvondst duit 1602.
Voor- en keerzijde gelijk.
Diameter 16 mm en 2 mm dik



Gildelood?
     
Er komen nogal eens loodjes voor met aan de voorzijde het stadswapen van Deventer.
Aan de ene kant staat de adelaar en aan de andere kant een soort huismerk bestaande uit een rad en vermoedelijk een sleutel of een "letter".
De diameter varieert van 23 - 25 mm, dikte ca. 5 mm.
Persoonlijk doet het loodje mij denken aan een 16e, vroeg 17e-eeuws gildeloodje van Zwolle met huismerk dat ik ken.
Misschien is dit een gildeloodje van Deventer?



Begrafenispenning?

Vz.: schedel met gekruiste botten en omschrift 'ANNIVERSARIUM' 1686
Kz.: gekruiste botten met vlammen, 'ECCLESI LEODI'.
Diameter ?
Penning ter herinnering aan St. Lambertus (640-705) bisschop van Prinsbisdom Luik. In de Lambertuskathedraal aldaar (in 1794 verwoest) werden Lambertus' botten bewaard.

Collectie Speelgoedmuseum Deventer, inv.nr. M1739


Geefhuispenning?

In de collectie van het Speelgoedmuseum te Deventer, bevindt zich onder inv.nr. M1787 deze penning met de volgende omschrijving:
'Penning met op de voorzijde een adelaartje? met gespreide vleugels, N I I K, met gat'. Diameter ?

Zou het geen Geefhuispenning voor de Tafels van de Heilige Geest kunnen zijn met op de vz.: Duif met nimbus, kz.: N H K (?).


Kerkelijke / Communie penning?

In de collectie van het Speelgoedmuseum te Deventer, bevindt zich onder inv.nr. M1923 deze penning met de volgende omschrijving:
'Penning mogelijk gildepenning met op de voorzijde 78 en een object in de vorm van een reliekhouder, op de keerzijde een beker of kelk met jet jaartal 1578, mogelijk siersmedengilde?'
Zou dit geen Kerkelijke / Communiepenning kunnen zijn?
Sluiten

Begin