...Middelburg

Vergroot de kaart door er op te klikken


Presentiepenning, Burgemeester- en Schepenloodje van 12 stuivers 
2x
Voorzijde: dubbele arend, waarboven een kroontje.
Keerzijde: waarde XII in Gotische letters.
Diameter: 22 mm.
Graveur of stempelsnijder: Sijmen Garbrantsz
Referentie: Zeeuwse loodjes door M. de Man bladzijde 19c, de Man pagina 55 no 8, Loodjes met den Arend. afbeelding 1.8
Deze loodjes worden / werden soms aan Nijmegen toegeschreven, maar in het bovenstaande boek staat de volgende omschrijving:
Voorzijde: Z.j. Een dubbele arend, waarboven een kroontje, omgeven door een gladden rand
Keerzijde: Het cijfer XII in gothische letters, eveneens door een effen randje afgezet.
Rond, veel tin, weinig lood.
Afgebeeld bij Minard van Hoorenbeke, III, bladz. 203, n^o. 355, doch het is aldaar ten onrechte aan de stad Mechelen toegeschreven.
Op het raadhuis zijn ongeveer 70 exemplaren voorhanden.
Raadhuis, Zeeuwsch genootschap en bij mij. Plaat I, n^o. 8. Het is tamelijk zeldzaam.
Collectie Teylers Museum Haarlem inventaris nummer TMNK 14728
Collectie Midd05 + collectie Midd06. Veiling 13, 14 + 15-11-1994 L. Schulman lot 1819.
Veiling 269 Jacques Schulman 27-09-1979, lot 2621 en 2622. Prijslijst Henzen juni 1999 nr. 3351. Pelsdonk 344.
Schulman Veiling 13 van 14-15 november 1994 lot1819 (hier nog beschreven onder Nijmegen).
MPO veiling 44 woensdag 26 november 2014 lot 5664, 21 mm.
Schulman, 23 mm, veiling 357 lot #1762, veiling 358 lot #1436.
HAE veiling 66 lot #2879, 2878


Raadsloodje / presentiepenning voor de raadsleden te Middelburg ter waarde van 12 stuivers
2x
Voorzijde: adelaar met stadswapen van Middelburg op de borst
Keerzijde: XII / 1648
Diameter 24 mm. Vervaardigd door Johannes Looff en gegoten door de Provinciale Munt
Collectie Teylers Museum Haarlem inventaris nummer TMNK 14730
Collectie Rijksmuseum Amsterdam NG-VG-20-19 en NG-VG-20-19-A
Veiling 21 Coin Investment 27-11-1984 lot #707
Schulman veiling 344 (03-2014) lot 1317
Ebay 01-2016 5,65 gram.
Belasting en Douane Museum #00436. Ten onrechte een tolloodje of tolpenning van Middelburg genoemd.
HAE veiling 66 lot #2873
De Ruiter veiling 6-10-2022 lot #364


Armenlood

Voorzijde: Burcht
Keerzijde: M
Schulman veiling 343 november 2013 # 1850, 25,1 mm, Pelsdonk 074


Raadsloodje / presentiepenning voor de raadsleden te Middelburg ter waarde van IV stuivers.

Voorzijde: toren
Keerzijde: IV (stuivers)
Diameter 20 mm.
de Man pagina 54 no 2, Pelsdonk 076.
Collectie Teylers Museum Haarlem inventaris nummer TMNK 14732


Schepenloodje of Raadspenning (Presentie- of Armenpenning) van VI stuivers.
(1648-1652 door Jan Looff of Hans Pieters)
2x
Toren van Middelburg binnen parelrand / Romeinse VI
Wit metaal (lood/tin), 19 - 20 mm, 4,07 gram.
de Man plaat I-3, Pelsdonk 076.
Collectie Teylers Museum Haarlem inventaris nummer TMNK 14729
Veiling 29 Karel de Geus lot nummer 1148
Veiling Numis.be 05-2012 lot 1983
Veiling 32 (26-05-2010) Münzen & Medaillen GmbH (DE), lot 1067
Veiling NPMV 518, 17 mei 2014, lot 506 colPMI13; ook collectie Midd04.
Schulman veiling 349 #1768 en #1772
Catawiki 11-2019 afbeelding
HAE veiling 64 13-11-2019 lot #1982, collectie WN.
HAE veiling 66 lot #2882, 2881, 2880. HAE veiling 70 lot #1343
Rietdijk veiling 410 kavel #502


Raadsloodje / Presentiepenning voor de raadsleden te Middelburg ter waarde van VI stuivers.

Vz: Zwemmende leeuw in golven. Kz: Romeinse VI
Lood/tin 18 mm. de Man pagina 54 no 7, Pelsdonk 118.  colPMI02
Collectie Teylers Museum Haarlem inventaris nummer TMNK 14734 , 14733 , 14731
Veiling 255 Jacques Schulman 22-11-1977, lot 1248
Veiling 269 Jacques Schulman 27-09-1979, lot 2621 en 2622.
Veiling 295 Robert Schulman 14-10-1993, lot 827 10 exemplaren
Schulman Veiling 13 van 14-15 november 1994 lot1818
Veiling 29 Karel de Geus lot nummer 1149
Veiling 32 (26-05-2010) Münzen & Medaillen GmbH (DE), lot 1057
Catwiki 01-2015.
Schulman veiling 349 #1757, colMidd18. Ook #1766 en #1767.
Collectie WN massa 2,76 gram
HAE veiling 66 lot #2885, 2884, 2883
HAE veiling 72 16-11-2021 lot 1504


Onjuiste omschrijving L. Minard van Hoorebeke nr. 409.
Armenpenning van Middelburg

Voorzijde : In een vlak veld de letter M van Middelburg omringd door een effen bandje.
Keerzijde : De Zeeuwse Leeuw wadend door de golven, eveneens omringd door een effen bandje.


Proefslag? Armenpenning / Avondmaalspenning Waalse Gemeente

Voorzijdebeeld: anker met aan weerszijden een alpha en omega, in gesloten cirkel, omschrift, parelcirkel
Voorzijdetekst: ... ... ESLLES • VO • COE ... ... ... N • H ... ... ...
Keerzijdebeeld: tekst in vier regels, in gesloten cirkel, jaartal als omschrift, parelcirkel
Keerzijdetekst: • IE / • SUIS LE / • PAIN DE • / VIF
Geslagen en doorboord, vierkant spijkergat. Afmeting 24 mm. Numis 1019637
Dit stuk is opmerkelijk en tot nu toe nog niet in de literatuur teruggevonden. Ongetwijfeld gaat het om een kerkelijke armenpenning; de iconografie op de vz. duidt hier op, het anker met de alpha en omega en de Bijbeltekst op de keerzijde “Ik ben het brood des Levens” (Joh. 6:48). Het omschrift op de vz. is door dubbelslag en slijtage niet te ontcijferen. Het ronde stempel op een vierkant muntplaatje -met afgeknipte hoeken- en een omschrift dat alleen bestaat uit het jaartal I593 zonder verdere invulling van de rand, kan duiden op een “proef” van een stempel. De doorboring met een vierkante spijker is niet te verklaren; mogelijk kan het gaan om koperschroot te gebruiken voor de in de Abdij gevestigde munt van Middelburg, of is het een vernietigde proef, juist uit deze munt?

In 1925 beschrijft Marie G.A. de Man in het JMPK het artikel: 'VII. Avondmaalloodjes bij de Engelsche gemeente te Middelburg'.
Er waren nog geen loodjes bekend in 1925, maar een omschrijving van dit 31 mm grote zegel is volgens M.d.M;
Wij vermoeden, dat zij het zinnebeeld der Engelsche gemeente alhier hebben vertoond, namelijk een altaar op geruiten grond, waarop een lichtstralende kandelaar,
vóór een opengeslagen bijbel, met de woorden HOLY/BIBLE. Het omschrift van het zegel tusschen twee parelranden luidt: LET YOUR LIGHT SHINE.


Armenpenning van Middelburg; Turfpenning

Voorzijde: De burcht van Middelburg in een primitieve vorm waaronder, tussen twee strepen, het woord "TORF".
Keerzijde: 4 en W ingestempeld wat betekent "4^e diaconiewijk",  collectie Midd01.
Exemplaar met 6 - W ingestempeld wat betekent "6^e diaconiewijk" Numis 1037104
Enkelzijdig, geklopt met het wapen van Zeeland boven 'TORF' en geen wijknummer. Afmeting 29 mm, massa 3,63 gram. Bron: Lodenpenningen-Méreaux.be
HAE veiling november 2018 lot 2070, diameter 29 mm, massa 3,63 gram. Collectie WN.
Toelichting: In april 1565 werd er van het stadhuis afgekondigd dat alle bedelaars, die nog geen vier jaar in de stad gewoond hadden, Middelburg onmiddellijk moesten verlaten.
Niemand moch "zonder teeken van den aalmoezenier" bedelen.
Hoe dit teeken er uit heeft gezien is niet meer te achterhalen omdat de oude notulen van de Hervormde Diaconie grotendeels verloren zijn gegaan.
Het register op de Notulen van 1594 tot 1769 is nog wel te raadplegen. Hierin staat het volgende:
In 1595 vond er turfbedeeling plaats omdat het een erg strenge en koude winter was. Er werden diakenen aangesteld om deze loot en turfbedeeling te regelen.
Het is niet waarschijnlijk dat er vanaf het allereerste begin turfloodjes in gebruik zijn geweest omdat er in eerste instantie wordt gesproken over turfbiljetten, die door de praeses werden uitgedeeld, en niet meer dan één (biljet) voor yder persoon in elke maand (oktober 1606). In 1629 had de turfbedeeling waarschijnlijk wekelijks plaats.
Er wordt namelijk geschreven dat een diaken die zijn wekelijkse uitdeelbeurt verzuimde, een boete van vijf stuivers kreeg.
In 1636 wordt er voor het eerst over turfloodjes gesproken. Deze moesten bij de wijkmeesters afgehaald worden.
In september 1595 was de stad namelijk in acht wijken verdeeld, later in negen wijken, uiteindelijk, in 1614, zeven wijken.
Op de oudste loodjes staat dan ook een wijknummer ingestempeld. Deze loodjes zijn dus in het begin van de 17e eeuw te dateren.
Het wapen van Middelburg is een eenvoudige poortvorm, net als op de presentieloodjes van 1540.


Armenpenning 1640

Beschrijving volgens Minard II 420:
De voorzijde voert in het midden het stadswapen / een sterke burcht met kantelen; ter rechterzijde eene S (zegel) / links eene M (Middelburg).
Rondom twee smalle bandjes door eenen effen binnenband omsloten.
De keerzijde verbeeldt eenen ronde toren met koepel / staande tussen het stichtingsnummer 1640.
Met dubbele omranding gelijk de voorzijde.
Prijslijst september 1979 A.G. van der Dussen B.V. nr. 293.
HAE veiling 66 lot #2872 , Middelburg - Armenpenning 1640 (MvH.420) - VZ Burcht tussen S - M / KZ Ronde toren met koepel tussen 1-6 / 4-0 - lood 40 mm 21,37 gram - ZF - zeldzaam

Armenpenning van Middelburg

 
Referentie: L. Minard van Hoorebeke nr. 406 en L. Minard van Hoorebeke nr. 407..
Voorzijde : Op een vlak veld in het midden het woord "TORF", daarboven het Zeeuwse wapen.
Tussen twee geparelde randjes staat " VOOR.DEN:*:ARMEN:* ".
Keerzijde Min. 406: In het veld de burcht tussen drie sterren
Keerzijde Min. 407: In het veld de burcht tussen twee sterren.
Tussen twee gepareld randjes staat: "MIDDELBURGH"en het jaartal 1660 tussen twee kleine sterretjes.
Diameter : 30 mm
Dhr. van Loon van Coin Investment gaf in veiling catalogus 25 de volgende verklaring: 'klop eikenblaadje is één rantsoen, klop '2' is twee rantsoenen'.
Veilingcatalogus collectie P. Smidt van Gelder Zaandam 1848 lot No. 4516
Prijslijst A.G. v.d. Dussen juli/augustus 1983 nr. 260. Met 2 kloppen. Schulman 1924 No 624 / de Man II,2 Koper 31 mm.
Veiling 21 Coin Investment 27-11-1984 lot #700 met kloppen '2' en 'boomblad'
Veiling 367 Rietdijk 21 juni 1999 lot 976. Armenpenning met klop bladertak (vz) en XIII (kz) brons 30 mm.
Veiling 255 Jacques Schulman 22-11-1977, lot 1248.
Veiling 269 Jacques Schulman 27-09-1979, lot 2621 (2x).
Veiling Coin Investment 50-1995 nr. 2240.
Veiling 329 Schulman b.v. 12-04-2008, lot 730. ARMENPENNING 1660. Voor turf. Met klop blaadje op burchtje, vgl. Min. 406. Koper 30 mm. Bijna zeer fraai.
Veiling 330 Schulman b.v. 8-11-2008, lot 1127. ARMENPENNING 1660 met klop "2". MvH. 406 (AK=407?). Brons 31 mm. Zeer fraai-.
MPO veiling 24 donderdag 26 november 2009 lot 4902
Muntenbodemvondsten
Veiling 32 (26-05-2010) Münzen & Medaillen GmbH (DE), lot 1064
MPO veiling 05-2012 lot nr. 4814, 31 mm
Schulman veiling 343 november 2013 # 1852, klop cijfer 2.
MPO veiling 36 kavels 4436 (colPMI07), 4437 en 4438.
MPO veiling 40 november 2013 kavel 5783
MPO veiling 44 woensdag 26 november 2014 lot 5661, 31 mm klop 'blaadje', veiling 46 20-05-2015 lot 6339 collectie Midd17.
MPO veiling 44 woensdag 26 november 2014 lot 5662, 31 mm klop 'blaadje' en '2', collectie Nico Arkesteijn nu collectie Midd16.
HAE veiling 48 25-11-2015 lot #8022
Catawiki 11-2019 afbeelding
Collectie WN massa 8,89 gram
Fleur de Coin internetveiling L56/207, collectie Midd26
HAE veiling 66 lot #2874


Armenpenning van Middelburg


Voorzijde : Op een vlak veld in het midden het woord "TURF", daarboven het Zeeuwse wapen.
Tussen twee geparelde randjes staat " VOOR.DEN:*:ARMEN:* ".
Keerzijde : In het veld de burcht (een andere tekening als de nummers 406 en 407) tussen vier sterren.
Het omschrift is: "MIDDELBURGH" en het jaartal 1737.
Diameter : 30 mm
Referentie: L. Minard van Hoorebeke nr. 408.
Dhr. van Loon van Coin Investment gaf in veiling catalogus 25 de volgende verklaring: 'klop eikenblaadje is één rantsoen, klop '2' is twee rantsoenen'.
Veilingcatalogus collectie P. Smidt van Gelder Zaandam 1848 lot No. 4518
Veiling 269 Jacques Schulman 27-09-1979, lot 2621 (2x) en 2622.
Veiling catalogus 17 Coin Investment nr 727, 32 mm met ingestempelde 2.
Prijslijst A.G. v.d. Dussen juli/augustus 1983 nr. 261. Met 1 klop. Schulman 1924 No 626 / de Man II,3 / MvH 408.
Holleman lijst 78, september 1989, nr. 283
Veiling 7 Karel de Geus lot nummer 1115
Veiling 27 Laurens Schulman 22-04-2002, lot 1221.
Veiling 32 (26-05-2010) Münzen & Medaillen GmbH (DE), lot 1070
MPO veiling 40 november 2013 kavel 5785, 32 mm, klop "2" collectie Midd10
Schulman veiling 344 (03-2014) lot 1319 (referentie is Min. 408 en niet Min. 406)
MPO veiling 44 woensdag 26 november 2014 lot 5663, 31 mm klop 'blaadje' en '2',
Schulman veiling 349 #1758 en 1759
Rietdijk veiling 404 #310
Marktplaats 10-2019
Collectie WN massa 10,85 gram
Schulman b.v. E-Auction 2, 20-10-2020 lot 3595
HAE veiling 66 lot #2876, 2875


Kerkelijke penning!

Voorzijde: Gotische N onder jaartal 1561
Keerzijde: 1562 tekst MIDDEL BA II
Afmeting: 26 x 23 mm
Massa: 10,23 gram
Vindplaats: Dordrecht op het Statenplein
Collectie: Midd29
Mogelijke determinatie: een bisschoppelijke penning, welke toegeschreven kan worden aan de éérste bisschop van Middelburg Nicolaas (Gotische N) van der Borcht (uit Leuven) die ook abt was van de abdij te Middelburg. Hij werd aangesteld in 1561-1562.
Verklaring van de letters en het jaartal op de keerzijde: 156Z MIDDEL / B: AII = 1562, Middelburg, Tweede ambtstermijn (van de bisschop).
De Sint-Pieters of de Noordmonsterkerk kreeg dan de status van kathedraal. Kasteel Westhove werd de residentie van de nieuwe bisschop.
Op pauselijke penningen/medailles staat meestal de ambtstermijn in het jaar dat de penning of medaille is vervaardigd.
Paul Callewaert heeft over Nicolaas van der Borcht een artikel geschreven.


Armenpenning

Voorzijde: gesloten en gevulde beurs, letters O en B terzijde
Keerzijde: schild met omgekeerd anker en ankerstokken, erboven AH1670
Messing gegoten, 33 mm.
Dirks CXXXVI.4- tekst II. p. 363.1.
Coin Investment veiling 20 1984 lot #368, Jacques Schulman B.V. lijst 237 October/November 1988 nr. 671,
Rietdijk veiling 361 06-1996 lot #686, MPO veiling 40 november 2013 kavel 5784, Schulman lijst 2014 nr 6522.


15e-eeuwse armenpenning zj
2x
Voorzijde: +ELEMOSINA RESISTIT PECCATO Lijdensattributen boven IHS
Keerzijde: BEATIVS EST DARE ACCIPERE rond MARIA /IOH'ES / (ster)
Diameter: 27 mm
Massa:5,67 gram
Literatuur: Pelsdonk 466 en blz. 56
HAE veiling 66 lot #2871


Armenpenning van Middelburg

Deze tinnen penning van 31mm is nabij Middelburg gevonden.
Letters S(eghel) stadspoort M(iddelburg);
S M  komt meer voor op een armenpenning van Middelburg
Datering ca 1500.


Armenpenning(en) van Middelburg
 
Loden penning met de toren van Middelburg waarnaast 15 - 3(3?).
Keerzijde Gotische letter "R"; 17,9 gram. Muntenbodemvondsten.

15 - 3? / Gotische letter. Geen verdere gegevens bekend.
15 - 31 / Kruis in rechthoek. Numis 1035159

Armenpenning van Middelburg uit 15 Toren ??.
Keerzijde gotische hoofdletter.
Diameter 30 mm.
Gevonden op een Zeeuwse akker.
HAE veiling 66 lot #2877 met de tekst 'Middelburg zj - Armenpenning (zie loodjes.nl: dit exemplaar) - VZ Burcht tussen A-B / KZ Gotische V - lood 30 mm 18,10 gram'


2x
Armenpenning van Middelburg uit 15 Toren 31.
Keerzijde gotische hoofdletter A.
Diameter 23 mm; gewicht 8,17 gram.
MPO veiling 42 van 21-05-2014 lot 5822.



Loodje gevonden in Middelburg.
Naast de toren letter(s) / kz. letter H (van een bepaalde wijk?). Zie ook Numis 1036693
Diameter 26 mm.
 

Gasthuis Middelburg? of Gasthuis Goes?

 
Het eerste loodje heeft een diameter van 26 x 24 mm, is behoorlijk dik en weegt 26,33 gram.
Het loodje lijkt uit twee helften te bestaan, maar dat is niet zo. Het is gewoon slecht gegoten. Collectie Vr77a en Vr77b
Zie ook: Muntenbodemvondsten.nl,Numis 1037254, 1036989  = 14,51 gr; 25 mm,  1112867 24mm, Oost-Souburg
Aan de hand van het kruis zou ik denken dat het vrij vroeg te dateren is, 16^e eeuws (< 1531)? G voor Gerst?, armenpenning...
Een suggestie is dat dit een armenpenning is voor het Gasthuis te Goes, 15^e - 16^e eeuw. Zekerheid is hier echter niet over. 
Pelsdonk 14.02.1.V-454, 26 - 30 mm, vindplaatsen Middelburg (Numis 1036673 26 mm, 1037254 25 mm), Goes, Nieuwlande, Reimerswaal, Woudrichem (24 mm Numis 1112867),
Oost Souburg, Arnemuiden Nr. 009.
MPO veiling 40 kavel 5918: 16e eeuw - Armenpenning vz. grote letter G / kz. kruis met punt in het midden en punten op uiteinden van de armen, lood 25 mm, 19,84 gram, gevonden in Zeeland.
In een weiland in de buurt van Ritthem (Zeeland) is ook een vergelijkbaar loodje gevonden met een andere letter als de "G", of is dit toch een "mislukte" G?
De diameter is 23 mm, dikte is 4 mm en het gewicht is 13 gram.
In Middelburg is een loodje gevonden, 23 mm doorsnede.
HAE veiling 66 lot #2854 en 2853
- In het blad Nehalennia nummer 93 staat een artikel van Henk Hendrikse over twee onbekende Middelburgse loodjes.
In het voorjaar van 1983 werden in  stortgrond uit de Korte Geere, waar een bouwput werd gemaakt voor nieuwbouw, twee loodjes gevonden. Één loodje vertoonde op de voorzijde de letter G en op de keerzijde een lang kruis.
In het Jaarboek voor Munt- en Penningkunde had Marie de Man in 1910 een artikel geschreven over een nog niet terug gevonden loodje van het Gasthuis in Middelburg.
Dit loodje werd uitgereikt aan zieken door de regenten van het gasthuis, nadat zij door de betreffende chirurgijn onderzocht waren. Bij binnenkomst werden de zieken door de klerk ingeschreven in het  z.g. lootjesboek.
Dit lootjesboek liep van 1584 – 1812. Dat er echter al eerder Gasthuisloodjes gebruikt werden bewijst een rekening van het Gasthuis over de jaren 1498-1499. Hierin wordt melding gemaakt van een betaling aan een zeker Jan de Riemslager om vormen te maken en die tekenen te gieten.
Hoe deze loodjes eruit gezien hebben is niet met zekerheid te zeggen; wel blijkt uit hetzelfde artikel dat Marie de Man een tinnen kinderkroesje in haar bezit had van het Gasthuis uit de Lange Delft, met naast een roosmerk en de burcht  met daarboven M.D.B.  het woord Gasthuis en een lang kruis. Vergelijkt men nu bovenstaande omschrijving met de hierboven afgebeelde loodjes , dan is het zeer goed mogelijk dat dit het vermelde loodje is.


Graanpenning Valkenisse

Letters Mt waarboven drie punten. Enkelzijdig.
Diameter 30 mm, gewicht 9,75 gram. Vermoedelijk 15^e eeuw.
Bodemvondst uit Middelburg, collectie Midd09 Valk01. Een ander exemplaar is gevonden in Amsterdam, collectie Amst29, Valk02.
Een vergelijkbaar loodje staat op Muntenbodemvondsten


Armenpenning?

Aan beide zijden de letter P.
Diameter 25 mm, gewicht 12,52 gram
Bodemvondst uit Middelburg, colAMI08


Broodlood van Middelburg
   
Volgens L. Minard van Hoorebeke nr. 144:
Voorzijde : Tussen de ingeslagen letters A - K (Armen Kamer) het stadswapen van Alkmaar, een burcht.
Met een effen bandje omsloten.
Keerzijde : Omranding gelijk aan de voorzijde. Met ingeslagen registratienummer van de arme.
Diameter : 32 - 34 mm
Deze loodjes zijn door Minard ten onrechte aan Alkmaar toegeschreven maar behoren tot Middelburg.
Er zijn in Zeeland en in de Zeeuwse musea meer van dergelijke zijn loodjes aangetroffen, allen met een blanco keerzijde.
In het boek "Geld in Alkmaar" van de Historische vereniging Oud Alkmaar uit 1993, wordt op pagina 94 nog een opmerking aangehaald
van dhr. Bruinvis over een loodje met de letters " A (burcht) M ". Marie de Man plaatst hier echter deze kanttekening bij.
Zie verder het Tijdschrift voor Munt- en Penningkunde 1905, pagina's 78-80 'Alkmaarsche loodjes'.
Hierin worden meerdere loodjes besproken door Marie de Man welke aan Middelburg zijn toe te schrijven.
Zij schrijft hierin het volgende:
'De volgende redenen nopen mij om deze loodjes aan Middelburg toe te schrijven:
1^o Formaat van het loodje, grootte en hoog relief van den burg komen overeen met de Middelburgsche turfpenningen van 1737.
2^o De besproken loodjes komen hier tamelijk veel voor. In mijne verzameling toch zijn reeds de volgende varieteiten:
De burg tusschen de letters ^B_V^{L, B}_L^V, H - B, A - K, M(H?) - S, ^C_O^L_K terwijl op het Zeeuwsch Genootschap ook een loodje als nr. 1 berust.
3^o Middelburg heeft geen diakonie-loodjes voor algemeen gebruik uitgegeven, wat, meen ik, in Alkmaar wel het geval is geweest, daarentegen 3 verschillende turfpenningen.
Werd nu brood aan de armen uitgereikt, zooals dat bijv. in 1795 is geschied, dan moesten afzonderlijke loodjes daarvoor worden vervaardigd, iets wat inderdaad ook heeft plaats gehad.
Er hebben dus broodloodjes bestaan. Zie Tijdschrift 1900 blz. 182.'   M. de M.
Er zijn verder nog de volgende varianten bekend: A - K, A - M, M - M, H - B, B, M - B, ^W_V^D_P, ^W_P^V collectie Midd15
Op de site Bodemvondstenwereld.nl staat een exemplaar met de letters M - M welke in het centrum van Amsterdam is gevonden.
Op de site Muntenbodemvondsten staat een exemplaar van 30 mm met de letter H - B welke in Zeeland is gevonden.
Nederlandsche Postzegel- en Muntenveiling 11-2006 # 2589 K - K
Schulman veiling 343 november 2013 # 1851 34 mm gevonden in Middelburg, met de letter H - B
Schulman veiling 344 (03-2014) lot 1318 en veiling 346 lot 1613 met de letters ^B_L^V, colPMI14
Gevonden in de binnenstad van Dordrecht ^C_K^O, 32 mm.
Gevonden in Friesland M - B, colPMidd19 (deel uitgebroken).
Gevonden in Middelburg ? - I / K (linker deel uitgebroken), opmerkelijk dat de letters I en K onder elkaar staan. colPMidd20
De Ruiter veiling 6-10-2022 met de letters W ^V D _P , lot #366


Armenpenningen? gevonden in Middelburg

Vz: A. punt en boogjes eronder, binnencirkel
Kz: 1559
Diameter 25 mm; 10,11 gram; Numis 1036912


Vz: twee gebogen lijnen waaronder de klop van een schild met hierin een handmerk I S (?) waarop een 4. Boven de lijnen de letter B.
Kz: onduidelijk schild / kantelen (?) in binnencirkel.
In 1995 gevonden in een afbraakpand in Middelburg. 
Diameter 24 mm; massa 9,89 gram; collectie Midd03, Pelsdonk 08.02, afbeelding 302 (dit exemplaar), Numis 1036687

In Arnemuiden is een vergelijkbaar loodje gevonden Nr. 046 24 mm en 8,9 gram;
2x
Op Loden penningen-Méreaux geeft Paul Callewaert de volgende determinatie;
Brugtol-penning .
Bodemvondst, bouwput Arnemuiden.
Brugtol-Penning brug met letter B.
Geklopt met bijmerk.
Juiste functie/datering/plaats van deze penning is onbekend.
Licht gefragmenteerd aan de rand.
Materiaal: Lood/tin legering.
Bewerking: Gegoten.
Massa: 8,9 gram.
Diameter: Ø 24 mm.
Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.
Datering: z.j. Ca. eind 16e eeuw begin 17e eeuw.
Voorzijde: Binnen twee gladde cirkels, staande op een dubbele halfcirkelboog (voorstelling van een brug ),
de letter B. Onder de boog, een geklopt huismerk/bijmerk. Een ingedeukt wapenschild met monogram I S waarop het cijfer 4.
Keerzijde: Binnen twee gladde cirkels, centraal een passer punt. Niet nader te omschrijven thema, poort of tolgebouw.
Lit: J.E.L. Pelsdonk, Pennincxkens van Loode, pag. 193 afb.302.
Bruno Janson, (2012) De gouden eeuw van Arnemuiden, Loden penningen, pag.9 nr.046.
De organisatie en beheersobjecten van Zeeland van Rijkswaterstaat Bijlage 5j, pag.8.
Eendrachtbode Mededeelingen voor het eiland Tholen 10/10/1947 pagina 1 en 2.
De juiste brug of tolhuis is niet gekend, er werden op diverse plaatsen tol betaald voor doorgang. Voor Walcheren had men het kanaal door de Oude Arne met zijtakken naar Arnemuiden en Nieuwland met de daartoe behorende havens. Of voor op de weg van Middelburg naar Bergen op Zoom, lopende over Arnemuiden, Goes, Kapelle, Wemeldinge, Iersekedam, Gorishoek, Westkerke, Scherpenisse en Tholen.


Armenpenning H. Geest Armentafel , De Noord Monster, St-Pieters of Oude kerk te Middelburg

Voorzijde: Binnen een parelcirkel boord een duif met nimbus, en opengespreide vleugels, symbolische weergave voor de heilige Geest.
Keerzijde: Binnen een versierde cirkelrand/boord centraal in het veld, in gotische letters:  𝖒𝖎𝖉𝖉𝖊𝖑𝖛𝖚𝖗𝖌𝖍 Onder en boven de letters, niet meer verifieerbare versiering.
Diameter: Ø 30 mm.
Massa: 14,20 gram.
Materiaal: Lood/tin legering.
Bewerking: Gegoten.
Datering: z.j. Ca. 17de eeuw.
Bodemvondst, Piet Louws.


Armenpenningen?
2x
Voor- en keerzijde een Leeuw naar links.
Diameter 15 mm. colPMI11
2x
Voorzijde kruis / Keerzijde 8
Diameter 16 mm
Collectie: Midd12
Vergelijkbare exemplaren met een 8 zijn gevonden in Reimerswaal. Numis 1037680 en 1037681
(of is dit gewoon een speelfiche?)


2x Pelsdonk 521
Voorzijde: sleutel / fabeldier
Keerzijde: drie stippen in drie armig kruis.
Diameter 15 mm, datering 16^e eeuw, gevonden in Middelburg.
Collectie Midd21, Pelsdonk 521 = Numis 1036605.
Uit Middelburg zijn meer exemplaren bekend met de sleutel, vergelijk Numis 1036606, 1036604, 1036605, 1036607 en 1036608


2x
Voorzijde: twee gekruiste zwaarden (?) met onduidelijk omschrift
Keerzijde: staf (?) met onduidelijk omschrift
Diameter 24 mm, gevonden in Middelburg.
Collectie Midd22, vgl. Pelsdonk 512.


Type: K vuurslag A type
1,5x  Pelsdonk 447
Voorzijde: een zogenaamde vuurslag tussen de letters K - A
Keerzijde: letters HM (?)
Datering ca. 1450 - 1525. Diameter 26 mm, gevonden in Middelburg.
Collectie Midd23, vgl. Pelsdonk 447.


2x
Voorzijde: simpel kruis in binnencirkel
Keerzijde: Gotische letter (A?)
Diameter 19 mm
Gewicht 7,79 gram.
Gevonden in Middelburg
Collectie Midd24


2x
Voorzijde: letter 't' ?
Keerzijde: klavertje 4
Diameter 27 mm
Gevonden in Middelburg
Collectie Midd25


Burcht waaronder W D

Burcht waaronder W D
Diameter: 28 x 30 mm
Gevonden op Schouwen-Duiveland / Zierikzee door SN. Waarschijnlijk burcht van Middelburg.
Collectie: Midd28


Avondmaalsloodje Lutherse Gemeente

Enkelzijdig: afbeelding van het gemeentezegel van Middelburg, een anker met in plaats van een oog een hart, staande in de golven.
Tekst: Sigillum. Eccl. Aug: Mittel:B, 1708 (zegel van de kerk toegedaan de Augsburgse Confessie te Middelburg).
In 1731 werd een kleiner exemplaar met dezelfde voorstelling in gebruik genomen.
Lood, 30 mm, 1708 en lood, < 30 mm, 1731
D&B 91


Bedelaarspenning

In 1993 is in Middelburg een koperen eenzijdige zogenaamde bedelaarspenning gevonden.
Hier is daarover meer te vinden.


Begrafenispenning?

Deze penning is in Middelburg gevonden.
Vz: Adelaar met de letter M (van Middelburg?)
Kz: Schedel met gekruiste beenderen op een boek (de bijbel?), grafkist of grafzerk?
Diameter 27/28 mm; dik 3,7 mm; gewicht 14,70 gram.


Waagwerkersloodje van Middelburg?

Vermoedelijk een toegangspenning tot De Waag te Middelburg ofwel een waagwerkersloodje.
Jaartal 16-84, diameter ± 30 mm.


Middelburg / Zierikzee?

Draagpenning / Noodmunt (15)76, onzekere toeschrijving,
Verhoogde F, ter weerszijden de afgekorte datering. Met instempeling 'Zeeuws wapenschild binnen parelrand'.
Eenzijdig. Intrigerend stuk dat door Van Loon (vL I 215.1) wordt beschreven als een noodmunt.
De bekende Zeeuwse numismate Marie de Man heeft dit later met redenen omkleed sterk betwijfeld.
Lood 45.5 mm. RRR Slechts driemaal door firma Schulman verhandeld. Met een drietal doorboringen
Schulman veiling 359 lot #1257


Loden met een koe / os (muildier)
  2x
Jaartal / IYS / muildier
Deze enkelzijdige loodjes worden meestal in Amsterdam gevonden met diverse jaartallen o.a.; 1620, 1622, 1628,1632, 1635.
Het lood uit 1635 is in 2011 gevonden, in een bouwput Elandsstraat 101, te Amsterdam. PAN nr. 00080379.
Exemplaar uit 1628 gevonden in Middelburg, 25 mm, uit de collectie van de heer Hoek, nu Midd27
Zie voor meer van deze loodjes dit topic op Bodemvondstenwereld.

1639 / W PIC / muildier

Minard beschrijft ze bij de Middelburgse Gildes onder nummer 388 als volgt;



Loden penning

Enkelzijdige loden penning, diameter 40 - 38 mm, met het opschrift:
DRPF / MIDDELB / 1573
Deze penning werd in mei 2019 aangeboden op MP. Wat het gebruiksdoel van deze penning is geweest is onbekend.
Het is zeker geen gildepenning of noodmunt (mogelijk een vervalsing van een vervalsing, want niet alleen wordt de ponsoen met de burcht niet afgebeeld, maar zelfs het wapen van Zeeland niet.
Bovendien zijn noodmunten in principe niet rond, niet van lood en hebben een intrinsieke zilverwaarde).



Rechthoekig loodje met burcht (van Middelburg?).
Afmeting 37 x 24 mm.
Gevonden op een Zeeuwse akker.


17e eeuwse loden penning?

Voorzijde: torentje van Middelburg en DINGSDAG
Keerzijde: blanco
Diameter: 40 mm
Coin Investment veiling 35 22-04-1990 lot #578 → collectie van de heer Hoek → Haffmans antiek
Mogelijk een Avondmaalspenning, zie Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788


Loden armenpenning, Middelburg 1556

Loden armenpenning, als gedragen door bedelaars en behoeftigen.
Voorzijde: het stadswapen van Middelburg en het jaartal '1556'. Omschrift gedeeltelijk leesbaar: 'Middelb... sancti spiritus'.
Keerzijde: drie strepen in reliëf.
Materiaal: lood, 55 mm, met ouderdomssporen en drie doorboringen, vermoedelijk om op kleding te naaien.
Collectie van de heer Hoek → Haffmans antiek
* De verzorging van de behoeftigen was vóór de Hervorming in Middelburg opgedragen aan de zgn. arm- of heilige geestmeesters, ook wel 'Verzorgers des tafels des Heiligen Geestes (Provisores mensae Spiritus Sancti)' genoemd. De provisores mensae spiritus sancti van Middelburg



Gildepenningen van Middelburg
 

In Middelburg gevonden armenpenningen tijdens de opgravingen

In het kader van de bedeling aan de armen werd door de stedelijke overheid en de diaconieën regelmatig turf en brood verstrekt. Van deze uitdelingen in natura is sprake in de Middelburgse stadsrekeningen van 1511, 1520 en 1529. Daarnaast werden ten behoeve van de bedeling loden penningen vervaardigd. Deze konden door de bedeelden worden ingewisseld tegen goederen.
Een aantal uit deze categorie penningen wordt afgebeeId en behandeld door Marie de Man.
Als oudst gedateerde turflood vermeldt zij een lood uit 1660. Ook enkele ongedateerde broodloden werden door De Man vermeld. Daarnaast noemt ze bedelaars- en leprozenpenningen, smout-, gasthuis en presentiepenningen uit Middelburg. Recentelijk werd nog een dergelijk gasthuisloodje teruggevonden. Een aantal van deze penningen wordt gerubriceerd in de categorie 'armenpenningen'.
Vrijwel alle door De Man afgebeelde penningen zijn te dateren na 1600. In de grachtvulling zijn loden aangetroffen die wellicht tot de categorie armenpenningen behoren.
Dat overigens naast lood ook koper werd gebruikt, blijkt uit de stadsrekening van 1531 waarin sprake is van 600 'teyken van latoeri' (tekens van latoenkoper) 'die de armen dragen.
Bij het bouwrijp maken van het terrein direct grenzend aan de parkeerkelder annex belastingkantoor in 1993 is een drietal van deze 'teyken' door particulieren gevonden.
Deze éénzijdig geslagen latoenkoperen plaatjes, zowel rond als vierkant, hebben aan de bovenkant een draagoog.
Eén exemplaar heeft vier gaatjes op de hoeken. Het omschrift in een cirkelrand luidt: SALICH ZIN.SI.DIE GHEESTELICK ARM SIN: MIDDELBURCH.
De burcht van Middelburg in het vlak wordt geflankeerd door het jaartal 1531.

Een penning met een gotische A (armen?) (afb. 24a) heeft op de keerzijde een vuurstaal (vuurslag, voorijzer) (afb. 24b). Dezelfde afbeelding is geplaatst op een lood met een kruis; in de vier segmenten daarvan zijn respectievelijk een kroon en de letters A, G (?) en K geplaatst (afb. 25b). Op de voorzijde zien we de letters ha in gotisch schrift (afb. 25a).
Opmerkelijk is de vondst van twee identieke penningen in Nieuwlande (Verdronken Land van Zuid-Beveland). Blijkbaar zijn deze typen niet plaats gebonden.
Het motief van de vuurslag werd sinds 1430 veelvuldig gebruikt op voorwerpen. Philips de Goede stichtte in dat jaar de orde van het Gulden Vlies; hij voerde als lijfspreuk .Ante ferit quam flamma micet (Hij slaat voordat het vuur kan ontbranden'). De ketting waaraan het Gulden Vlies hing, bestond uit schakels, opgebouwd uit vuurijzer- of vuurslag motieven. Ook schuttersverenigingen pasten dit motief veelvuldig toe, onder andere op vaandels.
Op het lood op afbeelding 26a is de letter A gespiegeld geplaatst; misschien betreft het een vervalsing.
Op de keerzijde is het symbool van het vuurijzer slordig afgebeeld (afb. 26b).
Dat vervalsingen van dit soort loden voorkomen, is bekend van een gasthuislood uit Leiden.
Daar kreeg een vervalser in 1576 de doodstraf, welk vonnis ten uitvoer werd gebracht door wurging met een koord met valse munten.
Een kruisboog op de voor- en achterzijde is afgebeeld op het lood op afbeelding 27a en 27b. Op de rand is een dubbele cirkel met een vlakverdeling geplaatst.
Dit lood, waarvan aan de bovenzijde een draagoog lijkt afgebroken, is mogelijk een penning van het voetbooggilde. Het St.-Sebastiaan- of handbooggilde en het St.Joris- of voetbooggilde hadden beide een terrein in gebruik, dat gelegen was bij de St. Janskerk.
In 1541 kregen ze van de stadsregering een nieuw terrein toegewezen, omdat de oude terreinen verdwenen bij het doortrekken van de Nieuwe Haven.
Deze oude terreinen moeten dus in de onmiddellijke omgeving van de bouwput aan de Kousteense dijk hebben gelegen. De bekende koperen penningen van het handbooggilde dateren van 1628. Afbeelding 28 toont een rechthoekige plaquette met de voorstelling van een zwaard in hoogreliëf.
Links is een huismerk afgebeeld, het rechterdeel is onduidelijk wegens een beschadiging.
De enkelzijdig gedecoreerde plaquette is doorboord. De betekenis c.q. functIe ervan is onbekend.
Eveneens onbekend is de functie van het lood met een H als merk (afb.29). De achterzijde is onbewerkt.