Het Stedehuys, Stadsmuseum

Het Stadsmuseum Woerden is gevestigd in het voormalige stadhuis van Woerden.
De bouw van dit historische pand gaat ruim 500 jaar terug, tot het jaar 1501.
Het bestond toen nog slechts uit een benedenverdieping en een zolder en was uitgevoerd in een laatgotische stijl.
Het voornaamste vertrek was de Schout- en Schepenenzaal waar recht werd gesproken.
De oude schandpaal waarop veroordeelden aan de gevel te schande werden gezet, herinnert aan deze rechtbankfunctie.

In de loop der jaren veranderden de taak- en samenstelling van het stadsbestuur.
In 1602 kreeg Woerden het recht een vroedschap in te stellen van 24 leden, te kiezen uit de bekwaamste,
rijkste en vreedzaamste inwoners van gereformeerde religie.
Met het instellen van de vroedschap ontstond er ruimtegebrek.
Waar liet je een 24 leden tellend college vergaderen?
Daarom werd het stedehuys omstreeks 1610 uitgebreid met een eerste verdieping in Hollandse renaissancestijl.
Hier kwamen werkvertrekken en de Vroedschapszaal.
Aan de buitenkant kreeg het gebouw een trapgevel met in de top een beeld van vrouwe Justitia.
De Vroedschapszaal werd tot 1889 gebruikt als vergaderzaal voor de vroedschap en haar opvolger, de gemeenteraad.

Museum
Na het in gebruik nemen van een nieuw stadhuis aan de Westdam kreeg het oude Stedehuys de functie van kantongerecht.
Dat duurde tot 1933. Daarna werd het gebouw ingericht als gemeentemuseum.

Het Zwaard van Woerden

Voorafgaand aan de bouw van een nieuw appartementencomplex vindt in 2012 archeologisch onderzoek plaats aan de Hogewoerd, vlakbij het Kerkplein in Woerden.
Onverwacht en spectaculair is de vondst van een zwaard, dat na reiniging en conservering gedateerd wordt tot de periode 715-740.
Het zwaard is een Frankisch slagzwaard, een ijzeren spatha, dat is gevonden tijdens een archeologische opgraving in de Nederlandse stad Woerden door RAAP in januari 2012.
Het zwaard is 90,5 centimeter lang en zoals gewoonlijk bij een spatha aan twee kanten scherp geslepen. De kling heeft een lengte van 75,9 cm.
In de roestlaag op het zwaard is de afdruk van de oorspronkelijke houten schede nog zichtbaar.
De gevestbekroning en de pareerstang van het zwaard zijn ingelegd met zilveren plaatjes.
Bovendien zijn er twee figuratieve versieringen aangebracht op de bovenkant van de gevestplaat.
Het zwaard ligt op de restanten van een skelet. Vermoedelijk gaat het om een grafgift, passend bij een rituele begraving.
Deskundigen denken dat de begraven persoon een Frankische edelman is.
Het zwaard is ingelegd met zilver.
Er worden vlakbij de edelman nog twee skeletten uit dezelfde periode gevonden.
Misschien gaat het hier om een heel oud kerkhof dat in gebruik is genomen kort nadat  Bonifatius hier de bevolking weet te bekeren? 
De vondst van het zwaard en het vermoedelijke kerkhofje laat zien dat, ook in de ‘donkere middeleeuwen’, Woerden steeds bewoond blijft.

Het zwaard was sterk geoxideerd en is gerestaureerd.
Dat er iets heel bijzonders is opgepiept aan de Hoge Woerd, blijkt als specialisten van Restaura de vondst onder handen nemen.
Op röntgenfoto’s is onder de dikke roestaanslag een versierd zwaard te zien.
Het zwaard gaat bijna een jaar in een ontzoutingsbad voordat het schoongemaakt en gerestaureerd kan worden.
Het eindresultaat is een fraai ijzeren slagzwaard uit de 8e eeuw, ook wel spatha genoemd.
Het is 90 centimeter lang en aan twee kanten geslepen.
Het zwaard is bij de restauratie aan één zijde ontroest, de andere zijde is in tact gelaten.

In 2016 werd het zwaard toegevoegd aan de collectie van het Stadsmuseum Woerden, in bruikleen van de provincie Utrecht, eigenaar van het zwaard.
Bekijk hier de documentatie "Het Zwaard van Woerden, een archeologische ontdekking aan de Hogewoerd".

Meer info op:https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwaard_van_Woerden 
https://historiek.net/het-zwaard-van-woerden/46766/ 
http://www.cultuurlokaal.nl/nieuwsbericht/5664/-Het-zwaard-van-Woerden 
https://www.verhaalvanwoerden.nl/verhaal/04-de-eerste-woerdenaren/

Tijdens de crowdfunding actie voor de restauratie van het schilderij 'Het Beleg van Woerden' (begeleidende tekst)
( detail munt tekst 'met dit gelt / 't Wert verhaelt / ist krijgsvolck / te Woerden betaelt' ) werden onderstaande tinnen noodmunten van de stad Woerden, geslagen tijdens het Spaanse beleg van 1575, tentoon gesteld;

Touwloden	Textiel- Lakenloden	Zegelloden

Voor een overzicht van munten en penningen welke betrekking hebben op de stad Woerden kijk hier

Van Rossem Vertelt: zo overleefde Woerden de Tachtigjarige Oorlog door een 'wonder'.
650 jaar geleden kreeg Woerden stadsrechten. Op 12 maart 1372 krijgt Woerden die rechten van Hertog Albrecht van Holland.
En de réden dat ze die rechten kregen was omdat Woerden zich zo goed verzette tegen de bisschop van Utrecht.
Kunnen we ons nu niets meer van voorstellen, want Woerden ligt nu in de Provincie Utrecht, maar tot 1989 - da's pas 33 jaar geleden! - heeft Woerden altijd bij Zuid(elijk) Holland gehoord.
 En 650 jaar geleden werden ze daar dus zelfs voor beloond met stadrechten.

Poortje in de Kazernestraat (1976)

Gildepoortje

Het Gildepoortje in Woerden is een poort in een muur dat stamt uit de 16 eeuw.
Het poortje gaf oorspronkelijk toegang tot de tuin van het Sint Nicolaas- of Schippersgilde dat aan de Hoge Woerd gevestigd was.
Het gildehuis werd in 1576 gesloopt.
De nieuwe eigenaar, Jan van Honthorst, liet er een huis bouwen, en gebruikte het poortje waarschijnlijk als toegang voor een overdekte gang naar het erf.
Op het erf van de woning van Van Honthorst kwam in de 18e eeuw de hervormde pastorie.
Het poortje was vanaf dat moment de toegang tot de Sint Nicolaasgang, tussen Hoge Woerd en Kazernestraat.
Het poortje werd in 1977 verplaatst naar de Kazernestraat, in de gevel van een horecagelegenheid.
Vanaf dat moment kreeg het poortje de naam "Gildepoortje".
Het is in 2017 op een nieuwe locatie geplaatst in de Havenstraat, direct naast het Stadsmuseum. Bron: Wikipedia
Artikel: Hoe een stokoud Woerdens poortje op drie verschillende plekken in de stad heeft gestaan (met oude foto’s)
Voor een uitvoerige beschrijving van de Gildepenningen van Woerden klik hier

In de Havenstraat (2018)

Penning voor 650 Woerdenaren

Woerden - ter gelegenheid van het feestjaar 'Woerden 650 jaar stad' zet de gemeenteraad in totaal 650 Woerdenaren (de 10 fracties mochten elk 65 personen / instanties voordragen) in het zonnetje. De raad wil deze Woerdenaren bedanken met een waarderingspenning, geïnspireerd op de rode ruiter, voor hun vaak jarenlange inzet voor de samenleving. De penning verwijst naar de rode ruiter op het schilderij 'Het Beleg van Woerden', die heel eigenwijs zijn eigen weg volgt. Het schilderij is te bezichtigen in het Stadsmuseum van Woerden. Op donderdag 17 maart (2022) om 16.00 uur reikt burgemeester Victor Molkenboer samen met de nestor van de raad, Hendrie van Assem, de eerste penningen uit aan een aantal Woerdenaren. De uitreiking zal plaats vinden in het Stadsmuseum, bij het schilderij van de rode ruiter. De overige genomineerden ontvangen de penning op een andere manier.

Opmerkingen:
de benaming 'penning' is onjuist. Het is eerder een pin of speld.
Afmeting: ca. 34 x 29 mm
Ontwerp: Dennis Vianen
Productie: Vianen Trading, Woerden

Romeinse loden zegels

Tijdens de opgravingen in Woerden, project Hoochwoert 2002 - 2004 zijn naast 393 Romeinse munten ook bovenstaande loden zegels gevonden.
De twee loden zegels (beide put 30, vnr. 1228) vormen naast de 15 gevonden gewichten eveneens een aanwijzing voor handel.
Zij hebben een ingedrukte rechthoekige verdieping met de letters ' L · D · F ' met punten tussen de letters.
Afmetingen: 15 en 20 mm. Massa: 10,4 en 17,4 gram. De loden zegels zijn, net als het merendeel van de gewichten, in de vicus aangetroffen.
In 'Woerden - Hoogwoert', ADC Rapport 500 staat nog de volgende aanvulling;
Opmerkelijk zijn twee ronde loodjes van ca 1,5 – 2 cm in doorsnede voorzien van de letters L.D.F. gescheiden van elkaar door een duidelijke punt en geplaatst in een gestippeld kader.
Het gewicht van de zegelloodjes varieert (10,4 en 17,4 gram) en lijkt daarmee geen doorslaggevende betekenis te hebben. Geen van de gewichten lijkt verder een relatie te hebben met bekende gewichtmaten uit de Romeinse tijd.
Van boven naar beneden is er een gat in het loden plaatje geboord alsof er een dun touwtje doorheen heeft gelopen.
Op de voorzijde zijn drie letters aangebracht. De betekenis van deze letters is onbekend. Hier kan wel een gissing worden gedaan die echter niet bewijsbaar is.
L zou voor het latijnse woord legio (legioen) kunnen staan; D zou de afkorting van decima (het tiende) kunnen zijn en F zou voor fecit (heeft gemaakt) kunnen staan, zoals wel vaker wordt aangetroffen op met name bodemstempels van terra sigillata.
Indien dit voor waar wordt aangenomen zou L.D.F. betekenen: gemaakt door het Tiende Legioen. Deze eenheid huisde tussen 71 en 104 n.Chr. in de castra op het Kops plateau te Nijmegen.
Waarvoor de loodjes hebben gediend, is niet duidelijk maar mogelijk hebben ze iets met verzegelen te maken en zijn het dus een soort zegelloodjes.
Parallellen zijn langs de limes in Nederland en Duitsland (vooralsnog) niet bekend.